Het geheim van Evita Perón op Holland Doc 24

Onbeantwoorde vragen

In de nacht van dinsdag 24 op woensdag 25 augustus presenteerde het digitale televisiekanaal Holland Doc 24 de documentaire Evita's secret van Frank Gorbeley. Daarin wordt nader ingegaan op één van de vele mysteries die de figuur Evita Perón (1919-1952) tot nu toe zijn blijven omgeven.
Daarbij gaat het niet om zomaar een verhaaltje waarvan steevast de vraag dient te worden gesteld of het wel om een waar gebeurd gegeven handelt. In 1946 was er voor va Perón een reis van drie weken door Europa georganiseerd, het werden echter drie maanden, en juist dat feit, in die periode, werpt onmiddellijk de korte doch klemmende vraag o: Waarom? Is er een verband met het feit dat een jaar later veel nazi's in Argentinië asiel hebben gekregen? In verband met al die feiten doemt een ander vraagstuk op: dat van de vele bankrekeningen die mevrouw Perón in Zwitserland bezat. Zelfs haar weduwnaar Juan Perón (1895-1974) heeft ze na Evita's verscheiden niet kunnen vinden.

Drie keer deze week

Deze documentaire wordt tussen 00:12 en 01:05 uur uitgezonden, en officieel is het dan al woensdag. Op woensdagavond wordt de film door hetzelfde digitale tv-kanaal herhaald tussen 21:00 uur en 21:52 uur. Donderdag 26 augustus kunt Evita's secret nogmaals zien, vanaf 23:13 tot kort na middernacht.Voor nog meer herhalingen kunt u de digitale gids voor TV-programma's: gids. vpro.nl raadplegen.

__________

Afbeelding: Buste van Eva Perón in La Plata.

Pjotr, brieven uit de Goelag op Holland Doc 24

Brieven bij de vleet

Nadat Pjotr Aleksejev in het jaar 1937 te Leningrad werd gearresteerd — in het kader van de extreem waanzinnige repressiegolf, ontstaan in het door daverende gekte getormenteerde brein van Josef Dzoegasjvili bijgenaamd Stalin — en tot acht jaar dwangarbeid werd veroordeeld, die hij in een werkkamp in de Oeral heeft moeten verrichten, hebben zijn vrouw en zijn dochters hem niet weergezien. Wel hebben ze een groot aantal brieven ontvangen, dat hij vanuit dat kamp heeft verstuurd.

De achterkleindochter van Pjotr Aleksejev is op zoek gegaan naar diens sporen in de Oeral, en hierbij is zij op de voet gevolgd door de Nederlandse documentairemaker Jan Jaap Kuiper. Het doel van de kleindochter, en daarmee van lieverlee ook van onze landgenoot, was de lotgevallen van Pjotr Aleksejev zo veel als maar enigszins mogelijk was te volgen.

Driemaal deze week

Tussen 00:00 uur en 00:27 uur in de nacht van dinsdag 17 op woensdag 18 augustus wordt het resultaat van het door Jan Jaap Kuiper verrichte werk als film, met de titel Pjotr, brieven uit de Goelag — een bijdrage van de Humanistische Omroep — vertoond via het digitale televisiekanaal Holland Doc 24. In de namiddag van woensdag 18 augustus wordt de documentaire herhaald op dezelfde zender, tussen 17:33 uur en 18:00 uur. Een tweede herhaling, nog deze week, zal worden uitgezonden op vrijdag 20 augustus, tussen 22:02 en 22:29 uur.

____________

Afbeeldingen

1. Stalin-slachtoffer Pjotr Aleksejev.

2. Documentairemaker Jan Jaap Kuiper.

ZDF-History over Mevrouw Hitler: Eva Braun

De loop van het lot

De aflevering van de reeks ZDF-History van Guido Knopp, die door de tweede publieke Duitse televisiezender — tussen zondag 15 augustus 23:40 uur en 00:25 uur in de nacht op maandag 16 augustus — zal worden uitgezonden, is getiteld Eva Hitler — Die wahre Geschichte.

Slechts éénmaal in haar leven — op 28 april 1945, twee dagen vóór haar door en met Hitler zelf verkozen heengaan — heeft "dieses Fräulein Braun" (geboren 1912) haar naam als Eva Hitler aangegeven, nadat ze eerst nog een hoofdletter B. achter haar voornaam had geschreven. Daarmee liet ze haar meest vurige wens in vervulling die ze, meer en meer met innerlijke overtuiging koesterde: de wettige echtgenote van die mysterieuze, hoffelijke man te worden die enige tijd na de eerste ontmoeting tussen die beiden 's lands Führer werd. Die eerste ontmoeting, welke zou worden gevolgd door nog heel vele, had plaats in de fotozaak van Heinrich Hoffmann (1885-1957) die veel voor Hitler werkzaam was — en niet alleen in het kader van zijn directe vakgebied —, en waar Eva Braun haar dagen sleet als hulp in de zaak. Van het één kwam het ander en uiteindelijk kon ze weliswaar haar intrek nemen op de Obersalzberg tussen de talrijke nazi-grootheden, maar tot die allerlaatste dagen van het Derde Rijk bleef Eva Braun één van de velen die zich in de directe omgeving van Dolle Dolfje hebben opgehouden. En ook al was haar dat in menige situatie niet direct genoeg, ze heeft het geduld opgebracht dat — zij het pas in een situatie van totale verwarring, verdringing en verlies van werkelijkheidsbesef — met de intens verlangde status werd bekroond.

Raadselachtig
Thans, vijfenzestig jaar na haar vuurdood, is Eva Braun voor menigeen nog altijd een tamelijk enigmatische figuur, van wie nog niet zou vaststaan of ze nu een niet bijster intelligente vrouw zou zijn geweest die buiten mode en sport nauwelijks andere interesses zou hebben gehad. Of heeft ze wel degelijk geweten wat haar geliefde Adolf zoal had gepland en in praktijk gebracht?

De film die op zondagavond wordt uitgezonden, wordt geacht enig licht in de duisternis te scheppen. En dat moet kunnen, aangezien er inmiddels wel degelijk flink wat historisch materiaal beschikbaar is over de persoon Eva Braun en haar plaats binnen het nationaal-socialistische gebeuren. De uitkomsten van de decennialange onderzoeken zijn volgens sommige kenners van de periode in kwestie binnen de ontwikkeling van de twintigste eeuw dat de befaamde Engelse historicus Hugh Trevor-Roper (1914-2003) — auteur van onder meer The last days of Hitler, en van Hitlers Table Talk 1941-1944 —tot de conclusie is gekomen: "Eva Braun is een teleurstelling van de geschiedenis."

Of die conclusie nu specifiek gericht is tegen de uitkomst van de onderzoekingen, welke in principe tamelijk onspectaculair bleek te zijn, laten we voor wat het is; feit blijft dat — hoewel er geen sprake is van een breed uitgemeten controverse — de meningen verdeeld zijn. Sommigen kunnen niet geloven dat Eva Braun helemaal niets zou hebben geweten van de verschrikkingen die in naam van de Führer in Duitsland werden gepleegd in de tijd dat Dolle Dolf en Enigmatische Eefje een koppel hebben gevormd.

Concentratiekamp

In ieder geval is er één incident bekend dat niet alleen twijfel zaait, maar zelfs duidelijk maakt dat ze in geen geval "van niets wist". Ook al hield Eva Braun zich zoveel als maar enigszins mogelijk was buiten politieke toestanden en gebeurtenissen bleef en in die houding consequent wist te volharden, is ze daar zeker één keer van afgeweken. Haar zuster Ilse wilde nog wel eens

kritiek of het bewind en bepaalde politieke en maatschappelijke symptomen laten horen, en deed dat zelfs tijdens haar aanwezigheid op de Obersalzberg tussen vrijwel uitsluitend nazi-grootheden en hun aanhang. Bij één van die gelegenheden heeft Eva Braun de volgende reactie ten beste gegeven, die na de oorlog uit de mond van Ilse Braun is opgetekend: "Wenn dich der Führer in ein Konzentrationslager steckt, werde ich dich nicht herausholen."

Daarmee vervalt de gedachte dat Eva Braun helemaal van niets wist, al documenteert die uitspraak evenmin dat ze gedetailleerd zou hebben geweten wat zich daar alles aan beestachtigheden heeft afgespeeld, en/of wie daarvoor mede-verantwoordelijk waren.

Nalatenschap

Ook al was het niet Eva Brauns bedoeling, noch, na de tweede wereldoorlog, die van haar familie, dat de inhoud van haar dagboek bekend zou worden en daarom moest worden vernietigd, het feit dat dit niet is gebeurd, heeft voor enkele Amerikaanse officieren de mogelijkheid geschapen de hand erop te leggen, waarna het in de National Archives in Washington is beland.

De familie van Eva Braun heeft er na de oorlog alles aan gedaan om de reputatie van de Führerbruid zo zuiver mogelijk te houden en evenzo een inbeslagname van haar erfenis tegen te gaan, omdat ze nimmer politiek of militaristisch op de voorgrond zou zijn getreden, en er immers "geen testament" zou bestaan. Vader Braun wist echter wel beter.
Het onderzoek naar Eva Braun heeft veel van de mist rondom haar doen optrekken. De nieuwsgierigheid van veel mensen en daarbij de publieke opinie met betrekking tot de maîtresse van de Führer kon derhalve niet op de verhoopte wijze worden bevredigd, respectievelijk beïnvloed. Ook de wetenschappers die het onderzoek hebben verricht, hadden hun hoop op meer gevestigd.

Uitzonderlijk boekwerk

In 1998 en 2000 zijn er bij Carl Überreuther in Wenen twee boeken van Anna Maria Sigmund uitgekomen met de titel Die Frauen der Nazis, het derde zag in 2002 het licht bij Wilhelm Heyne te München. In 2005 zijn die drie delen — welke inmiddels als bestsellers waren geboekstaafd — in één band — een dikke paperback met 1.072 bladzijden — verschenen voor de zeer schappelijke prijs van vijftien euro.
In het eerste deel daarvan wordt een hoofdstuk van vijftig pagina's, met enkele zwart/wit foto's aan Eva Braun gewijd. Wie de moeite neemt om dat hoofdstuk, respectievelijk het gehele boek met al die verschillende portretten te bestuderen in zeer aangenaam leesbare taal — zal zich daarmee nadrukkelijk verrijken met een schat aan informatie, die in deze band zeer overzichtelijk bijeengebracht is.

__________
Anna Maria Sigmund: Die Frauen der Nazis. Die drei Bestseller vollständig aktualisiert in einem Band. 1.072 pag., met zwart/wit fotos. Wilhelm Heyne Verlag, 2005. ISBN 978-3-453-60016-9; prijs € 15, —.

Trotski: Held en slachtoffer, maar toch ook dader

Niet de vermoorde onschuld

Heel lang, bijna tot en met het einde van de twintigste eeuw, gold Lev Davidovitsj Bronstein — beter bekend als Trotski (1879-1940) — als de 'incarnatie' van het Russische communisme met een menselijk gezicht. De van oorsprong Australische en sedert bijna een halve eeuw in Groot Brittannië werkzame schrijver en televisiemaker Clive James (geb. 1939) publiceerde enige jaren geleden een essay waarin hij zich keerde tegen de houding van (toch nog) velen, die Trotski vereren, niet alleen maar ook omdat hij in opdracht van een meedogenloze meneer Dzjoegiswilli (Stalin, 1879-1953) werd vermoord. Weliswaar is dat laatste juist, doch dat mag niet vanzelfsprekend leiden tot de conclusie dat het slachtoffer in kwestie een volkomen onschuldig, aangenaam en tegemoetkomend wezen is.

Ogenschijnlijk aantrekkelijk

Trotski die, tijdens de Russische revolutie van 1917 naast Vladimir Iljitsj Oeljanov, zich noemende en schrijvende Lenin (1870-1924), de meest vooraanstaande leider was, is er mede door zijn intellectuele niveau — onder meer in de functie van schrijver — in geslaagd zichzelf als een aantrekkelijk wezen te profileren.
Voor Arte-televisie hebben Daniel en Jürgen Ast een documentaire over Lev Trotski gemaakt, die door het tweede Nederlandstalige Belgische televisienet op dinsdag 10 augustus zal worden uitgezonden tussen 22:15 uur en 23:10 uur. Daarin geven diverse deskundigen — onder wie historici — commentaar, hetgeen volgens insiders niet zoveel toevoegt aan alles wat reeds bekend is. Ondanks het ontbreken van spectaculair nieuws in deze biografische documentaire is het leven van de man in kwestie wel zo interessant geweest dat de film de moeite van het bekijken waard is.

Maar Clive James komt daarin met zijn heldere kritiek niet aan het woord, en dat geldt tevens voor de Britse romancier Martin Amis (geb. 1949), die niet is teruggeschrokken voor zeer duidelijke, zij het tevens on-parlementaire, bewoordingen voor het omschrijven van zijn gevoel en inzicht omtrent Lev Trotski.

____________

Afbeeldingen

1. De Russische revolutionair Lev Trotski.

2. De Britse auteur Martin Amis.

Drie-en-een-half uur Rusland in vier programma's achtereen op digitaal kanaal 'Geschiedenis 24'

Gorbatsjov
De avond van maandag 26 juli wordt op het digitale televisiekanaal 'Geschiedenis 24' voor een groot deel in beslag genomen door thema's die heel direct met Rusland te maken hebben. Dat begint om 19:03 uur met Gorbatsjov, de herhaling van een aflevering uit 1999 van het zondagse NPS-Programma Buitenhof, waarin Paul Witteman een interview hield met de reeds toen voormalige president van de Sovjetunie Michail Gorbatsjov.

Indertijd nam dat tweegesprek de gehele uitzending van Buitenhof in beslag, en dat is te merken aan de lengte van het onderhoud: bijna een uur.

God, de tsaar en het vaderland
Een kwartiertje langer dan de voorafgaande uitzending duurt de documentaire God, de tsaar en het vaderland, welke direct in aansluiting op Gorbatsjov zal worden vertoond. Het is een film uit1997 die door Maarten Schmidt en Thomas Doebele werd gerealiseerd. Thema van die goed zeventig minuten in beslag nemende film is de Russische adel, die zich — exact acht decennia na het uitbreken van de Russische revolutie en het daaruit voortvloeiende communistische bewind — opnieuw organiseert, in de hoop dat er voor die groepering in de maatschappij — volgens niet weinigen echter een uiterst onmaatschappelijke groepering — ook nu een speciale plaats kan worden ingeruimd. Een ander doel dan het herstellen van privileges en, mede daaruit voortvloeiende, rijkdom hebben die pogingen niet. Sociale overwegingen spelen daarbij niet de geringste rol.
De docu duurt van 20:00 uur tot 21;12 uur.

Perestrojka in perspectief
Een minuut of twaalf duurt het interview met Laura Starinlk, dat in aansluiting op de documentaire wordt uitgezonden. Het interview is recent, aangezien het is voorzien van het jaartal 2010. Laura Starink was correspondente voor NRC/Handelsblad — en niet, zoals in de programmagegevens van de VPRO Gids staat: het NRC/Handelsblad, alsof NRC een bijvoeglijk naamwoord bij Handelsblad is — in de periode dat Michail Gorbatsjov het in de Sovjetunie voor het zeggen had. Laura Starink was eveneens getuige van de ineenstorting van het communisme. Zij laat eveneens weten hoe Michail Gorbatsjov moet worden herinnerd.

Ivtsino
Om 21:25 uur volgt de laatste Rusland-bijdrage die maandagavond door 'Geschiedenis 24' wordt uitgezonden. Net als de bovengenoemde documentaire is ook deze film uit het jaar 1997 en tevens gerealiseerd door Thomas Doebele en Maarten Schmidt, met de titel Ivtsino, dorp aan de Wolga. Het genoemde duo schetst daarin een portret van een plaats aan de befaamde rivier. Er is een tijd geweest dat Ivtsino, op tweehonderdvijftig kilometer ten noorden van Moskou, de trots van de Sovjetunie was. Thans is er nog slechts sprake van een gehucht: twaalf houten huizen langs een weg. Tijdens een zomerperiode hebben de beide makers van de film de bewoners laten vertellen. De meeste bewoners zijn vrouwen die inmiddels de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt.

Walraven van Hall: de olieman op Geschiedenis 24

Neerlands digitale televisiekanaal Geschiedenis 24 presenteert op dinsdag 20 juli een herhaling van een aflevering van 2006 uit de KRO-reeks Profiel.
Het gaat hier om een filmportret van Walraven van Hall (1906-1945), die tijdens de Tweede Wereldoorlog de betiteling bankier van het verzet heeft gekregen. Hij is — zij het dat de kalender toen reeds 1944 wees — er uiteindelijk in geslaagd het Verzet op één lijn te krijgen. Hij hielp knokploegen aan financiële middelen, ondersteunde Joodse onderduikers en heeft het Nationaal Steunfonds (NSF) opgericht dat in het leven werd geroepen om het verzet te financieren.
De uitzending wordt gerealiseerd tussen 22:49 uur en 23:20 uur. Er komen herhalingen via dezelfde zender: de eerste op woensdag 21 juli tussen 18:49 uur en 19:32 uur.

Documentaire over proces Slager van de Balkan

VPRO's Import

In de nacht van woensdag 7 juli op donderdag 8 juli wordt op Nederland 2 in de reeks VPRO's Import, van 00:20 uur tot 01:20 uur, de eerste aflevering van een tweedelige documentaire van Michael Christoffersen uitgezonden met de titel Milosevic on trial. 
De maker heeft onbeperkt toegang gekregen tot alle elementen die betrekking hebben op de rechtsgang aangaande Slobodan Milosevic (1941-2006). Laatstgenoemde had de bijnaam De slager van de Balkan gekregen, en stond voor zijn daden terecht voor het Joegoslavië-Tribunaal in Den Haag. Kort voor het einde van het proces — dat bijna vier jaar heeft geduurd — stierf Milosevic aan een hartkwaal. 
De tweede aflevering van deze documentaire zal in de nacht van woensdag 14 juli op donderdag 15 juli, tussen 00:15 uur en 01:15 uur, eveneens op Nederland 2, worden gepresenteerd.

De geschiedenis van Nederlandse Chinezen op tv

In 1911 zijn de eerste Chinezen naar ons land gekomen, die daarna met een Nederlandse vrouw zijn getrouwd. Over hun kinderen heeft Karina Meeuwse een documentaire voor de IKON gemaakt, die wordt uitgezonden onder de titel Oostenwind, de geschiedenis van Nederlandse Chinezen. Tot die groep — de tweede generatie — beperkt de documentairemaakster zich overigens niet: ook aan de eerste generatie wordt aandacht besteed, en, niet te vergeten, ook aan de weduwen binnen die categorie.
Het digitale televisiekanaal Holland Doc 24 zal deze documentaire uitzenden op zaterdag 12 juni uit tussen 21:03 uur en 21:53 uur. Een herhaling wordt de ether ingestuurd op zondag 13 juni, tussen 21:56 uur en 22:47 uur. Voor nadere informatie omtrent meer herhalingen — tijdens de nachtelijke uren en overdag — zij hier verwezen naar de elektronische informatiebron gids.vpro.nl.

Herinneringen aan PJ Troelstra op Geschiedenis 24

Korte documentaire film
Het digitale televisiekanaal Geschiedenis 24 biedt op zaterdag 5 juni een half uur waarachtige Nederlandse historie in de vorm van herinneringen aan Pieter Jelles Troelstra (1860-1930). De man die als politicus zoveel furore heeft gemaakt, was echter niet alleen politicus. Maar dat feit domineerde zijn receptie dermate dat, ook thans nog wel eens wordt vergeten dat hij ook literaire ambities had, en als dichter en nog werk op zijn naam had staan. Echtgenote (1888-1904) Nienke van Hichtum — pseudoniem van Sjoukje Maria Diderika Bokma de Boer (1860-1939) — verwierf in de letteren flink wat meer faam met haar verhalen en het onvergankelijke Afke's Tiental uit 1902 dat aan het eind van de twintigste eeuw nog weer werd herdrukt.
Het beeld van Pieter Jelles Troelstra dat ons wordt geboden, is samengesteld aan de hand van herinneringen van Troelstra's zoon Jelle (1891-1979), samen met die welke de arts Ben Sajet (1887-1986), die ooit een befaamde SDAP-er was.
De film wordt uitgezonden tussen 21:55 uur en 22:25 uur. Voor eventuele herhalingen raadplege men de elektronische vpro-gids: gids.vpro.nl

Herinneringen te boek
In 1952 is het boek Mijn vader Pieter Jelles bij De Arbeiderspers uitgekomen, samengesteld uit enkele herinneringen van Jelle Troelstra aan zijn vader. Deze had hij eerder gepubluiceerd in Vrij Nederland. Die bijdragen in dat weekblad waren de schriftelijke neerslag van vertelde memoires voor radio Wereldomroep. Het boekje — zoals Jelle Troelstra zijn verzameling teksten, afgewisseld met foto's, tekeningen en facsimilé's uit familiebezit noemt, maar dat in die eerste versie 160 pagina's telt — biedt een schat aan informatie die evenzeer interessant is voor lezers zonder kennis van de inhoud van P.J. Troelstra's Gedenkschriften. Dat komt niet in de laatste plaatst doordat junior het accent legt op al hetgeen verband houdt met dee huiselijke Pieter Jelles Troelstra.
__________
Afbeelding: Grafmonument voor Pieter Jelles Troelstra, vervaardigd door Tjipke Visser, geplaatst in 1933 te Stiens.

De zeer genante jaren tachtig in Groot-Brittannië

Vrijdag 4 juni zal BBC Two Television opnieuw een aflevering uitzenden van het programma The grumpy guide to . . . Deze keer is het thema The eighties. Daarin wordt een algemene blik geworpen op de jaren tachtig van de vorige eeuw, die onder meer worden gezien als één der meest genante decennia uit de geschiedenis van het land dat al lang niet meer het Britannia was dat zichzelf kon beschouwen als de natie met de heerschappij over de wereldzeeën: "Britannia rulesthe waves", hetgeen slechts is voorbehouden aan één dag per jaar: op het podium van de Londense Albert Hall als elke bezoeker het uit volle borst meezingt met de uitvoerenden op het podium.

Het afschuwelijke wezen dat door velen wordt beschouwd als een monster zonder waarde, en in ieder geval zonder een greintje empathie: Margaret Thatcher regeerde toen het grote eiland aan de westelijke overzijde van de Noordzee. Op niet-politiek terrein zijn er toen ook enkele punten gescoord: de New Romantics waren in die dagen dè meesters van de popmuziek, en young urban people (de yups) kregen de beschikking over een nieuw speelgoed: de filofax, een zogeheten personal organizer in portefeuille-formaat.
De uitzending wordt gerealiseerd laat op de avond tussen 23:00 uur en 23:00 uur onze tijd.
Het programma zal ongetwijfeld binnen niet al te lange tijd eens, in de nachtelijke uren of zo, worden herhaald.
__________
Afbeelding: de filofax.

Theodor Herzl en zijn boek Der Judenstaat uit 1895 maandagavond in een ZDF-documentaire

Deels gedramatiseerd
Op maandag 24 mei presenteert de tweede publieke Duitse televisiezender (ZDF) — tussen 18:15 uur en 19:00 uur — een documentaire met gedramatiseerde elementen onder de titel Der Traum vom Gelobten Land over de Joodse journalist Theodor Herzl (1860-1904), die tegen het einde van de negentiende eeuw in Europa een groeiend antisemitisme signaleerde. Als Auslöser daarvoor fungeerde de Dreyfus-affaire in Frankrijk, waarover Herzl verslagen schreef voor de Weense krant Die Neue Presse. Voor die krant was hij werkzaam als correspondent te Parijs.
In Herzls optiek was het voor Joden niet voldoende om verdere assimilatie na te streven, en daarom vond hij dat er slchts één oplossing voor de Joden bestond: een eigen staat. Daartoe schreef hij in 1895 het utopisch-realistische boek Der Judenstaat, waarmee hij de grondlegger van het moderne zionisme werd.
Weliswaar bestonden er reeds geruime tijd — zo'n twee millennia — dergelijke gedachten, die alle eveneens waren ontstaan als gevolg van de diaspora waarin Joden al die eeuwen leefden.

Wereldcongres
Bij Herzl bleef het echter niet bij ideeën: hij maakte er werk van, allereerst door in Basel (1897) het eerste Zionistische Wereldcongres te organiseren. De afgevaardigden uit Oost-Europa maakten duidelijk dat zij Palestina als de ideale ruimte voor het realiseren van die wens beschouwden — op godsdienstige gronden.
In de overwegingen van Theodor Herzl was Palestina weliswaar eveneens een optie, maar daarnaast werd ook Argentinië betrokken in zijn beschouwingen. Door toedoen van de Britse minister van Koloniën kwam Oeganda op de agenda en daarmee vond Herzl dat ook dit land land tot de mogelijkheden behoorde. Op het Zesde Congres van de Zionisten (1903) zette hij het punt op de Agenda en stelde hij zelf inderdaad Oeganda voor, maar voor dat plan kreeg hij geen steun, en werd op het daarna gehouden Congres definitief voor Palestina gekozen.
Herzl werkte weliswaar als journalist, maar door zijn opleiding was hij jurist en heeft hij zich geprofileerd als diplomaat,waardoor hij in aanraking kwam met staatslieden, politici en zakenmensen, bij wie hij kon lobbyen. Een der directe gevolgen daarvan was de oprichting van de Jewish Council Trust, een instituut dat geld inzamelde om te gebruiken voor grondaankopen in het gewenste beloofde land.

Kaiser Wilhelm II
In 1898 had er bij Jeruzalem een ontmoeting plaats tussen de toenmalige Duitse keizer Wilhelm II. De majestei maakte een rondreis door het Midden-Oosten en deed ook die plaats aan. Hoewel die Duitse monarch niet bepaald te boek stond als een vriend van de Joden, bewonderde Herzl hem toch vanwege diens grote verdienste: het bijeenhouden van het Duitse rijk dat toen nog uit veel kleine staatjes van uiteenlopende structuur bestond.
Het plan van Theodor Herzl viel bij de Duitse keizer in goede aarde, maar dat vond zijn oorsprong in het feit dat de man in zijn staat de Joden liever kwijt dan rijk was. Mede doordat Herzl het Duits als officiële taal in Palestina wilde invoeren, zag Kaiser Wilhelm daarin een mogelijkheid tot uitbreiding van zijn invloed in die regio.
In de bij gedeelten als drama uitgevoerde documentaire worden niet alleen het leven en de werkzaamheden van Theodor Herzl voor de kijkers uiteengezet, maar worden tevens zijn sporen aan een nader onderzoek onderworpen. In Israël gebeurt het laatste onder meer op de Herzl-heuvel waarzich diens graf bevindt nadat zijn stoffelijke resten in 1949 met het eerste El Al-vlucht naar de nieuwe Joodse staat waren vervoerd.
Op dat graf staat de tekst Wenn ihr wollt, ist es kein Märchen.
____________
Afbeeldingen
1. Voorzijde (met buikbandje) van de nieuwste Duitse uitgave van het boek Der Judenstaat van Theodor Herzl, voor het eerst verschenen in 1895. Deze editie is uitgegeven in verband met een jubileum van Uitgeverij Manesse (Zürich/München).
2. Foto van Theodor Herzl uit 1897, genomen in Basel, ten tijde van het Eerste Zionistische Wereldcongres. 

Historisch drama Dresden op 5 mei via ZDF

Speelfilm 
Anna Mauth is verpleegster en werkzaam in een ziekenhuis in de Duitse stad Dresen, aan het begin van het jaar 1945. Als gevolg van het oprukken van het Russische Rode Leger via Polen in de richting van Duitsland, raken diverse Duitse soldaten gewond; veel van hen worden naar dat ziekenhuis in Dresden gebracht waar Anna Mauth werkt. Zij is in het persoonlijke vlak helemaal niet geïnteresseerd in soldaten die zijn betrokken bij aanvallen op haar vaderland. Dat verandert echter spoorslags zodra ze in aanraking komt met een Engelse piloot die blijkt te zijn neergestort; dan raakt ze helemaal in de ban van de liefde. Dit is de synopsis van een historisch drama met de korte — maar in het kader van de gebeurtenissen — veelzeggende titel Dresden. 
Het is een rolprent uit 2006 van Roland Suso Richter (geboren 1961) over de bombardementen op die stad, begin 1945. De protagonisten in het verhaal worden vertolkt door Felicitas Woll (geboren 1980), John Light (geboren 1964) en Benjamin Sadler (geboren 1971).
De rolprent wordt op woensdag 5 mei, tussen 20;15 uur en 22:40 uur, uitgezonden door het tweede publieke Duitse telvisienet ZDF.


Afbeelding: Regisseur Roland Suso Richter.

Nederlandse schrijvers in Beïnvloed en bewogen

In deze periode van het jaar — en dat al meer dan zes decennia — wordt in ieder geval in ons land, in vrijwel alle lagen van de bevolking teruggekeken op de bevrijding van 1945 en de daaraan voorafgaande periode vanaf het begin van de Tweede Wereldoorlog in september 1939, of tot eind januari 1933 toen Hitler rijkskanselier van het oostelijke buurland werd en daarmee de fatale loop van twaalf jaar weerzinwekkend-bruine geschiedenis van Europa en zelfs daarbuiten onomkeerbaar is geworden. In veel gevallen komen mensen aan het woord welke die periode bewust hebben meegemaakt en nu nog in leven zijn.
In het programma Beïnvloed en bewogen dat op dinsdag 4 mei door het Nederlandse digitale themakanaal Geschiedenis 24 zal worden uitgezonden, komen drie oudere Nederlanders aan het woord welke direct en indirect te maken hebben met literatuur: de journalist en essayist Jan Blokker (geboren 27 mei 1927), de journalist en essayist Henk Hofland (geboren 20 juli 1927), en de romancier en essayist Harry Mulisch (geboren 29 juli 1927). 
Deze drie halen herinneringen op aan hun jeugd ten tijde van de Tweede Wereldoorlog.
Deze film is te zien op dinsdag 4 mei, tussen 21:00 uur en 21:43 uur. Voor eventuele herhalingen in de nachtelijke uren en overdag zij verwezen naar de informatie die beschikbaar is op gids.vpro.nl.
____________
Afbeeldingen
1. Essayist en journalist Henk Hofland.
2. Romancier en essayist Harry Mulisch.

Het Venlo-incident — zeventig jaar later in film

Op 9 november 1939 werden twee Engelse geheim agenten, een luitenant van het Nederlandse leger en een privé-chauffeur, door een SS-commando ontvoerd. Die gebeurtenis werd bekend onder de naam Venlo-incident. Hitler zag daarin de aanleiding om Nederland binnen te vallen, ook al had hij aan koningin Wilhelmina beloofd dat Nederland, net als tijdens de Eerste Wereldoorlog, neutraal kon blijven.
In 2009 heeft Jeroen van Kroonenberg een documentaire gemaakt over deze gebeurtenis. Die film wordt op zondag 2 mei via het digitale televisiekanaal Geschiedenis 24 uitgezonden tussen 17:36 uur en 18:43 uur. Een herhaling wordt, op dezelfde zender, gepresenteerd op woensdag 5 mei, tussen 20:36 uur en 21:43 uur.
Voor eventuele verdere herhalingen, in de uren tussen middernacht en ongeveer 18:00 uur in de namiddag/vroege avond, gedurende de resterende werkdagen van de komende week, zij hier verwezen naar gids.vpro.nl.

Heden speciale Bijlage De laatsten van 'Trouw'

In onze bijdrage van donderdag 29 april hebben we gewezen op de gratis dvd over de Tweede Wereldoorlog, die heden bij het dagblad Trouw gratis wordt verstrekt. Dat is inderdaad het geval, en daarnaast is de krant heden voorzien van een extra, losse Bijlage getiteld De laatsten van Trouw. Die bijlage van 20 pagina's is geheel gewijd aan Trouw in de Tweede Wereldoorlog, aaan verspreiders en koeriersters, die vertellen hoe ze als tieners en jonge twintigers zijn beland in dat verzetswerk. We kunnen lezen wat er allemaal bij kwam kijken om die wijdvertakte organisatie overeind te houden. Tevens blijkt dat het tussen de medewerkers van de redactie en de verspreiders niet altijd pais en vree was en dat er ruzie is ontstaan over de vraag wie de baas was en welke koers het medium moest varen. Ook kunnen we lezen dat medewerkers van Trouw betrokken zijn geweest bij het gewapend verzet, en dat men is doorgegaan ondanks dat er betrokkenen werden gevangen genomen en zelfs geëxecuteerd.

Op de voorpagina zijn elf foto's afgedrukt van mensen, thans in bijna alle gevallen tachtig plus, en daarvan enkelen die in hun tiende decennium bestaan. Zij kijken terug en vertellen; bij hun verhalen zijn foto's afgedrukt van nu. Het geheel is een eerbetoon aan hen, die nu nog leven en, vanzelfsprekend, aan de gevallenen en aan diegenen die na de Tweede Wereldoorlog zijn overleden.

Alleen de acherpagina wordt ingenomen door een advertentie, en die betreft de dvd-reeks over de Tweede Wereldoorlog, waarvan de krant vandaag aan abonnees en kopers van een los nummer de eerste cadeau doet.

Trouw zaterdag met dvd Tweede Wereldoorlog

Aanstaande zaterdag, 1 mei, zal bij het ochtendblad Trouw een gratis dvd worden verstrekt over de Tweede Wereldoorlog, in kleuren en zogeheten High Definition-kwaliteit. Net als dat het geval was met het gratis kunstboek dat verleden zaterdag bij de Volkskrant werd verstrekt, maakt deze dvd deel uit van een omvangrijkere reeks die de lezers van Trouw voor een speciale prijs kunnen verwerven. Degenen die op straat trachten nieuwe abonnees te werven voor die krant — afwisselend met andere bladen uit hetzelfde concern — lieten de afgelopen dagen, althans in het centrum van mijn woonplaats, de mensen die zij trachtten te verleiden, een hele serie dvd's zien over het genoemde thema.
Er wordt vanuit het uitgeversbedrijf flink wat ondernomen om de burgers bij de leesles te houden, in eerste instantie via dagbladen, en die gratis stunts kunnen er, in het gunstigste geval, voor zorgen dat de lezers verder kijken dan de marge van de krant(en) in kwestie breed is.

Arte thema-avond zondag over Duitse capitulatie

Speelfilm en documentaire
Zondag 25 april heeft Arte-televisie de tijd tussen 20:15 uur en 23:40 uur greserveerd voor weer een Themenabend, die deze keer over de capitulatie van Nazi-Duitsland gaat.
Hoewel een thema-avond van Arte gewoonlijk uit drie onderdelen bestaat — waarvan het laatste in de vorm van een disussie —, is het geheel deze keer opgesplitst in twee afdelingen: een speelfilm en een documentaire, waar in beide de persoon van Dolle Dolfje, de Führer genaamd Hitler centraal staat.

De speelfilm is Der Untergang een historisch oorlogsdrama uit 2004 van Oliver Hirschbiegel (geb. 1957) over de laatste dagen van de supermofse dictator, gebaseerd op de memoires van Traudl Junge, die tot het laatst fungeerde als secretaresse van krankzinnige leider en tot kort voor het einde nog positieve, sympathieke aspecten in zijn persoonlijkheid en optreden heeft beleefd.

Verlies aan realiteitszin
In de rolprent worden Hitler en de meest belangrijke figuren uit zijn staf uitgebeeld als wezens die elk besef voor de — zeer pijnlijke — realiteit hebben verloren. Juist die elementen krijgen de kijkers te zien, waardoor ze in ieder geval wel worden geconfronteerd met de dimensie(s) van de talrijke vormen van destructie, de totale gevoelloosheid  en de complete onverschilligheid ten opzichte van de Duitsers, en in allereerste instantie de burgers van Berlijn.
Bij de positieve aspecten van de film komt echter ook een element om de hoek kijken dat een niet gering gevaar in zich bergt: het feit dat Hitler hier en daar wordt voorgesteld als iemand me normaal-menselijke tekortkomingen. En zulks mist zijn uitwerking niet: veel kijkers zullen — al dan niet subliminaal — worden beïnvloed, en de conclusie trekken dat Hitler toch niet zo'n heel verschrikkelijk monster was als wel wordt beweerd. 

Voortreffelijke invulling
Overigens zijn de rollen in de film Der Untergang uitstekend ingevuld, waarbij veel lof dient uit te gaan naar van oorsprong Zwitserse acteur Bruno Ganz (geb. 1941) — de zoveelste film-Hitler van Duitse bodem —, die in ieder geval een heel wat aanvaardbaardere Führer heeft neergezet dan Tobias Moretti in zijn versie van de Führer in de semi-documentaire Speer und Er uit 2005 van Heinrich Breloer.

Liefdespost
In aansluiting op de speelfilm — die een lengte heeft van twee uur en vijfentwintig minuten heeft— wordt de thema-avond om 22;40 uur voortgezet met een documentaire: Lieber Onkel Hitler — Briefe an den Führer. Deze bijdrage behandelt een archief in Moskou waar zich maar liefst tienduizend kleine liefdesbrieven en andersoortige, zogenoemde fanpost bevinden. Het belang van deze collectie is onder meer het beeld dat deze verschaft over de bijna grenzeloze populariteit van het Krankzinnige Beest uit de Afgrond.
Om 23:40 uur is de thema-avond alweer voorbij.
____________
Afbeeldingen 
1. Regisseur Oliver Hirschbiegel (foto genomen te Wenen in 2009).
2. Bruno Ganz als Dolle Dolf in Der Untergang.

Pim Fortuyn in twee afleveringen Andere tijden

Een tweeluik herhaald
Op woensdag 21 april zendt het digitale kanaal Geschiedenis 24 twee afleveringen achter elkaar uit van het VPRO/NPS-programma Andere tijden uit onder de titel Pim en zijn volk. Voor wie de dagen van het opvallende optreden van deze gefrustreerde man uit de zijlijn in die context heeft meegemaakt, zal direct begrijpen dat die titel een dubbele bodem heeft. 

In het eerste deel van dit tweeluik wordt aandacht besteed aan de manier waarop Pim Fortuyn (1948-2002) een uiterlijke metamorfose liet plaatshebben: hij veranderde van een tamelijk onbekende academicus die zich onderscheidde door enorm af te geven op het bestaande bestel, dat hij kennelijk niet echt goed had bestudeerd. Als hij dat wel had gedaan, zou blijken dat hij veel van dat alles zelf ook zo zou willen doen. Maar zijn markante optreden was er dan ook vooral op gericht om zelf niet alleen in de schijnwerpers te komen, al was — een niet zelden pijnlijke — ijdelheid hem niet vreemd. In dat opzicht deugde hij wel voor het vak van politicus. Allengs wist hij de aandacht zo op zich te vestigen dat hij uit de reacties meende te kunnen — of wellicht zelfs moeten — opmaken dat hij de (toen) eerstvolgende minister-president van ons land zou worden. Een parallel met onze hedendaagse criticaster jegens het politieke bedrijf — die er zelf vast en zeker een nog grotere chaos en ellende van zou maken — valt niet te missen, zeker als je beseft dat die in het verre buitenland al heeft aangekondigd de huidige nieuwe premier te worden. Maar dat zal evenmin werkelijkheid worden gerealiseerd als dat voor Fortuyn was weggelegd.
Die eerste aflevering wordt uitgezonden tussen 21:43 en 22:09 uur.

Grote aantrekkingskracht
Het soort populist dat Fortuyn uitbeeldde, mag er altijd wel op rekenen voor vele mensen — van allerlei slag — aantrekkelijk te zijn: niet alleen om een 'tegenstem' op uit te brengen, maar tevens in de, al dan niet terechte, overtuiging dat er bij voldoende stemmen vóór zo'n volksmenner wel ruimte zou zijn voor grote veranderingen, die dan tevens verbeteringen zouden blijken te zijn, doch net als in de eerste jaren van deze eeuw hoeft men daarop ook nu niet meer dan vage hoop te koesteren.
In de tweede aflvering van Andere tijden, die tussen 22:09 uur en 22:37 uur zal worden voorgesteld, komen mensen aan het woord die in Pim Fortuyn de nieuwe leider zagen, die ook werkelijk in staat zou blijken Nederland te veranderen.

Maarten van Rossem over populisme vandaag de dag
In zijn onlangs verschenen boek Waarom is de burger boos analyseert historicus Maarten van Rossem het in ons land is gekomen tot het wijd verbreide fenomeen boze burger. En het zou dan ook niemand mogen verbazen als diegene verneemt dat een groot deel van dat boek is gewijd aan opkomst, optreden en ondergang van de Nederlands politicus genaamd Pim Fortuyn. Als men dat boek heeft gelezen, is er niets meer onduidelijk over de oorzaken en achtergronden van dat hedendaagse populisme dat de politieke verhoudingen in Den Haag zo intens verziekt. En derhalve komen ook figuren als Wilders en Verdonk op enkele bladzijden van Van Rossems boek voor, maar heeft de schrijver het met nadruk over Fortuyn omdat met zijn verschijnen op het politieke toneel van ons land de snelle wending van een groot deel van onze burgerij naar een niet gering obscurantisme van diens kongsi een feit is geworden en  alleen als gevolg daarvan een persoon als de oogkleppenhouder die Wilders ons voorspeelt de kans heeft gekregen zoveel aandacht voor zichzelf te genereren.

Uitdaging voor de gevestigde orde en dito partijen
Vanzelfsprekend is er op veel plaatsen in de wereld een bepaalde voedingsbodem aanwezig voor extremen in maatschappij en politiek. Dat die vruchtbare grond in Nederland zich zo snel zou weten uit te breiden na het beschamende einde van de politieke stroming LPF (Lijst Pim Fortuyn) is bepaald geen teken van een kleurrijk politiek spectrum in onze residentie met de beide kamers van het parlement; sterker nog: het is een bewijs van geestelijke armoe. In die instituten, maar voornamelijk in de Tweede Kamer, zijn figuren als Verdonk en Wilders ertoe gekomen hun dwaasheden ten beste te geven en hun verachting jegens cultuur en kunsten breed uit te meten.
Daarvan worden, net als in de gedeelten over Pim Fortuyn, duidelijke woorden gesproken in het boek van Maarten van Rossem, dat alleen al daardoor voldoende aanleiding biedt om het u in volle overtuiging u aan het hart te leggen in dit boek te lezen over de huidige, nadrukkelijk éénentwintigste eeuwse verschijningsvormen van deze kwalijke ontwikkelingen binnen de huidige Nederlandse politiek. En u zult er een completer beeld van de mens en politicus Pim Fortuyn aan overhouden.
__________
Maarten van Rossem: Waarom is de burger boos — over hedendaags populisme.  126 pag., paperback, Amsterdam, februari 2010. Nieuw Amsterdam Uitgevers. ISBN 978-90-468 0705 7.

NL- televisie in het teken van Kamp Westerbork

Vijf onderdelen
Op maandag 12 april is het vijfenzestig jaar geleden dat het Kamp Westerbork door Canadese militairen werd bevrijd. Dit feit wordt herdacht door middel van een bijeenkomst op het terrein van die Drentse plaats en met een reeks herhalingen van televisie-documentaires.
De bijeenkomst te Westerbork wordt rechtstreeks uitgezonden door de NOS via Nederland 1, tussen 12:45 uur en 15:00 uur.
Het avondprogramma van het digitale televisiekanaal Geschiedenis 24 staat eveneens geheel in het teken van toestanden en gebeurtenissen in en om Kamp Wsterbork gedurende de bezettingsjaren.

Settela
De avond opent om 20:35 uur met de documentaire uit 1994, Settela, gezicht van het verleden, van Cherry Duyns. Het is een zoektocht naar de identiteit van het meisje met het hoofddoekje dat te zien is in de Westerbork-film van Rudolf Breslauer. Ze kijkt uit een treinwagon en is in die vorm een bekend beeld geworden en gebleven, waarmee ze tot symbool van de jodenvervolging is geworden. Het onderzoek heeft uitgewezen dat het de toen negenjarige Settela Steinbach is, een zigeunermeisje dat haar dood tegemoet ging. In Auschwitz werd ze vergast.
Deze documentaire is nogmaals te zien op Geschiedenis 24 in de nacht van donderdag 15 op vrijdag 16 april, vanaf 00:35 uur.

Hannelore Eisinger-Chan
Om 21:30 uur volgt de documentaire Westerbork girl. Deze film van Steffie van den Oord is relatief recent: uit 2007, en gaat over de toen 83-jarige Joodse Hannelore Eisinger-Cahn. Zij werd door haar grote liefde, de Joodse acteur en verzetsman Rob de Vries uit Westerbork bevrijd, maar toch keerde ze een week later vrijwillig terug. De film is een aflevering van het VPRO-programma Holland Doc.

Oprichting Kamp Westerbork
Catherine keyl maakte in 1989 een documentaire over het vijftig jaar eerder gerealiseerde oprichting van 'Westerbork', dat als op Nederlandse bodem gevestigd concentratiekamp voor alle op transport gestelden als voorportaal van de hel heeft gediend. Deze film begint om 22:19 uur. Deze AVRO-documentaire is getiteld De trompet en het spiegeltje.

Kerst in Westerbork
In een aflevering van de historische reeks Andere tijden van VPRO-NPS vertelt de voormalige gevangene van kamp Westerbork, Louis de Wijze, over zijn herinneringen aan een groot feest ter gelegenheid van kerstmis dat commandant Gemmeker voor hoge SS'ers had georganiseerd. De aflevering draagt de titel Kerst in Westerbork, een vlag die de lading weliswaar dekt, maar niet voor iedereen op dezelfde manier. Deze film wordt vertoond tissen 22:53 uur en 23:27 uur.

Transporten naar het oosten
Elke dinsdag ging er vanuit het kamp te Westerbork een transport naar Auschwitz, en nadat dit enige tijd gaande was, circuleerden hierover weliswaar vage berichten, ook in het westen des lands, maar menigeen wilde of kon het eevoudig niet geloven dat er sprake was van een transport naar de meest barre omstandigheden die een mens zich (soms zelfs niet ees) zou kunnen voorstellen, en in de meeste gevallen naar de beëindiging van het leven. Almar Tjepkema en Jaap Walvis hebben in 1983 voor de NOS een documentaire gedraaid over het dagelijks leven in 'de Joodse hoofstasd van Nederland'.
Deze, inmiddels alweer goed een kwart eeuw oude, documentaire wordt vertoond tussen 23:27 uur en middernacht, ter afsluiting van het avondprogramma van Geschiedenis 24.

Documentaire over de lijkwade van Turijn

Belangrijke relikwie
Passend bij de Paastijd is een documentaire die op de laatste dag an de zogeheten Stille (of Goede) Week — de dag tussen Goede Vrijdag en Paaszondag — zal worden uitgezonden door Arte-televisie: op de avond van 3 april, tussen 20:15 uur en 21:00 uur.
Onder de titel Das Jesus-Antlitz wordt de zogenoemde lijkwade van Turijn voorgesteld: een relikwie van groot belang binnen de ontwikkeling van het christendom. Adepten gaan ervan uit dat op deze lijkwade 'het gelaat van Jezus' te herkennen valt, en dat deze lijkwade daarom het stuk textiel moet zijn waarin het lichaam van Christus is gewikkeld moet zijn geweest nadat hij van het kruis was afgenomen.

Wetenschappelijk onderzoek
Fervente adepten zijn ervan overtuigd dat ze te maken hebben met datgene wat wordt beweerd, ook al heeft wetenschappelijk onderzoek — met de meest geavanceerde technieken — aangetoond dat het materiaal van deze lijkwade niet de vereiste leeftijd kan hebben om eventueel in aanmerking te komen voor de hieraan toegekende functie, en dat het 'gelaat van Jezus' eerder iets zal zijn dat men er in zou kunnen ontwaren . . . maar meer ook niet. Immers, wetenschappers zijn er inmiddels eveneens inj geslaagd de lijkwade na te maken. De reeds van de echtheid overtuigden zijn niet van hun eenmaal ingenomen standpunt — gebaseerd op niets anders dan wensdenken, respectievelijk affectieve preoccupatie.

Jubileumuitzending Andere tijden op Nederland 2

Van het VPRO/NPS-programma Andere tijden wordt aanstaande donderdag de jubileumuitzending op Nederland 2 gepresenteerd tussen ongeveer 21:30 uur en 22:00 uur. Daarin wordt aandacht besteed aan historische gebeurtenissen die de afgelopen eeuw de revue zijn gepasseerd en als jubilea kunnen worden gekwalificeerd, en waarvan fragmenten worden vertoond.

De onderwerpen hierin lopen, begrijpelijkerwijs, nogal uiteen. Zo krijgen we Heintje Davids (1888-1975) te zien die in 1933 reeds dertig jaar podiumervaring had. Zij is — net als haar broer Louis (1883-1939) — één der figuren uit de relatief recente historie van het Koninkrijk der Nederlandse kleinkunst, over wie wij worden geacht het adjectief legendarisch te gebruiken. In werkelijkheid heette zij Hendrika David, en haar broer Simon David. Eigenlijk is ze nog bekender voor haar steeds opnieuw in het leven geroepen afscheidstournees, die dan weer van een ander bijvoeglijk naamwoord werden voorzien, waarmee ze hun rechtvaardiging moesten vinden.
Presentator Hans Goedkoop zal het bodige cmmentaar geven, en niet alleen waar het Henriette Davds betreft, maar ook als begeleiding van de beelden die we te zien krijgen over het eerste lustrum van d Wegenwacht in 1957.

1941: De wereld in de vlammen van het Beest

Een schijnbare kentering
Nadat in het eerste jaar van de Tweede Wereldoorlog de Woede van het Beest uit de Mofse Afgrond successen boekte en de politiek van Adolf Hitler en zijn extreem misdadige totalitarisme steeds meer onbedaarlijke waanzin genereerde, leek het erop dat in 1941 er een kentering zou komen en een neerwaartse spiraal zou kunnen inzetten. De geïncarneerde krankzinnigheid die de kwalificatie Führer droeg — doch in de praktijk steeds opnieuw toonde dat hij de kwadratuur van Satan en Beëlzebub voorstelde —, besloot om Engeland nu maar op de knieén te dwingen door middel van een duikbootoorlog. Parallel daaraan vielen Duitse troepen Noord-Afrika binnen.

Documentatie in woord en beeld
Vanzelfsprekend zijn al die gebeurtenissen door talrijke historici gedocumenteerd en via verschillende media aan belangstellenden beschikbaar gesteld. In tal van boeken en diverse losbladige series tijdschriften, op videobanden en dvd's en via nog hedendaagser communicatiemiddelen is dat alles opgenomen en sedertdien 'op afroep' te raadplegen. Ook Duitse televisiezenders hebben in een bovengemiddelde hoeveelheid uitzendingen allerlei documenten in woord en beeld voorgesteld. 
De zender ARD/Das Erste biedt op maandag 8 maart — tussen 21:00 uur en 21:45 uur — de tweede aflevering van de driedelige reeks Der Krieg met de titel Die Welt in Flammen. Daarin wordt — net als in d voorafgaand aflevering van 1 maart alsook in de aflevering van maandag 15 maart — filmmateriaal vertoond van burgers, soldaten en amateur-filmers, en dat betekent in de praktijk een toch weer andere — en voor velen geheel nieuwe — invalshoek: die van binnenuit.
De reeks Der Krieg is van Isabelle Clark en Daniel Costelle.

Het Rusland van direct vóór 1917 verklaard en becommentarieerd door Karel van het Reve

Schrijver en slavist, criticus en essayist, dagbladcorrespondent en hoogleraar Karel van het Reve (1921-1991) — volgens Gerard met dezelfde achternaam (1923-2006) "mijn geleerde broer" —, die geruime tijd correspondent in Moskou voor het dagblad Het Parool  is geweest, mag mede daardoor als kenner bij uitnemendheid van de Sovjetunie worden beschouwd.

Als gevolg van zijn kennis van (de geschiedenis van) de Russische literatuur — en daardoor van de Russische maatschappij als geheel — kon deze pennenvoerder interessante feiten aandragen over de historie van dat enorme land.
In 1977 is dat reeds gebleken in een reportage, die de titel draagt Van Tsaar tot Lenin . . . . . en verder, en in die dagen door de VPRO is uitgezonden. Het digitale kanaal Geschiedenis 24 zal deze reportage opnieuw uitzenden op vrijdag 6 maart, tussen 21:53 uur en 22:46 uur.
In die film worden authentieke beelden getoond van de periode voorafgaande aan de Oktoberrevolutie van 1917. Deze zullen door Karel van het Reve van commentaar worden voorzien.
Deze reportage zal de komende tien dagen in ieder geval nog tweemaal te zien zijn: voor de eerste keer op donderdag 11 maart, vanaf 21:53 uur. Ook op vrijdag 12 maart kunt u die reportage opnieuw bekijken: om 17:05 uur.
Eventueel nog meer herhalingen, bijvoorbeeld tijdens de nachtelijke uren, kunt u zoeken op de website van de zender Geschiedenis 24, bij de programmagegevens.
__________
Foto: Karel van het Reve (midden) met broer(tje) Gerard en hun beider moeder.

De Verenigde Staten van Amerika blijven bestaan

Landing van de Mayflower

De eerste aflevering van een vijfdelige serie dcoumentaires getiteld Wir bleiben bestehen wordt op zaterdag 6 februari door Arte-televisie uitgezonden. Deze reeks behandelt de historische ontwikkeling van de oorspronkelijke bewoners — die Indianen waren — vanaf het moment dat de Mayflower [1] in 1620 landde, tot het ogenblik dat de bezetting van Wounded Knee in 1973 is begonnen.

Winston Churchill, jong oorlogscorrespondent

In zijn jonge jaren was Winston Churchill (1874-1965) onderofficier in India. De latere prime minster van Groot-Brittannië was — overigens niet alleen toen — nogal ambitieus, en hij had de  wens carrière te kunnen maken, hoog in het vaandel staan. Voor zichzelf zag hij in de bewuste periode een toekomst als oorlogscorrespondent.

Over die tijd heeft de acteur/regisseur Richard Attenborough (*1923) in 1972 de biografische speelfilm Young Winston gerealiseerd, een Brits-Amerikaanse coproductie. In belangrijke rollen ziet u, als u kijkt, Simon Ward (geboren 1941) als Winston Churchill, Robert Shaw (1927-1978) in de rol van Randolph Churchill, en Anthony Hopkins (*1937) als David Lloyd George. De film is gebaseerd op Churchills My Early Life: A Roving Commission.
De meer dan gebruikelijk lange speelfilm zal op zaterdag 6 februari, 's middags tussen 15:15 uur en 17:30 uur, worden uitgezonden via de Britse televisiezender BBC 2. 
__________
Afbeelding: Voorzijde van de Videocassette met de film in kwestie.