maandag 29 augustus 2011

Michael Faraday's elektromagnetische inductie

Maandag 29 augustus is het meer dan een dubbel ─ in sommige gevallen zouden we zelfs kunnen spreken van drievoudig ─ mensenleven geleden, om precies te zijn 180 jaar, dat de Britse natuurkundige Michael Faraday (1791-1867) de elektromagnetische inductie heeft ontdekt.
Michael Faraday: signatuur.
Het programma ZeitZeichen, van de Duitse regionale radiozender WDR3, besteedt, op deze maandag met dezelfde datum als toen, aandacht aan dat feit. De aflevering in kwestie wordt, zoals alle, gewoonlijk vijf, afleveringen per week ─ uit te zenden op werkdagen ─ tussen 17:45 uur en 18:00 uur.
Gegevens over deze geleerde zijn te vinden in twee artikelen op onze zustersite Tempel der Wetenschappen: het eerste over Absolute Zero en daarbij betrokken geleerden werd gepubliceerd op 31 mei 2008, het tweede is verschenen op 20 september 2010, over een portret van de man dat in een tijdschrift over wetenschappen werd gepubliceerd.

zondag 28 augustus 2011

Monika's vader: Amon Göth, een massamoordenaar

Kampcommandant
Amon Göth in 1946,
toen hij in Polen
gevangen zat.
Arte-televisie presenteert op zondag 28 augustus ─ tussen 23:35 uur en 00:50 uur in de nacht op maandag 29 augustus ─ slechts eenmaal de Duitse documentaire Der Mördervater uit 2006, van James Moll, over Monika Hertwig, die niet op de hoogte was van het feit dat haar vader een topfiguur in de nazi-hiërarchie was, en de naam Amon Göth droeg, een man die geboren in 1908. Na diverse functies binnen het destructie-apparaat van het krankzinnige beesten-tuig ─ onder leiding van de incarnatie van het Beest uit de Afgrond in Berlijn, als het on-wezen in de extremistisch gestoorde BrulBoei genaamd Dolle Dolf ─ was hij zo'n anderhalf jaar lang commandant van het concentratiekamp Plaszów bij Krakau, waar hij zich op uitzinnig-sadistische wijze heeft onderscheiden. Tal van gevangenen heeft hij hoogst persoonlijk geëxecuteerd. Nadat hij, als gevolg van een beschuldiging van diefstal van Joods eigendom ─ dat immers aan het Reich toekwam ─ werd de man zelfs door SS-artsen als lijdend aan een psychische stoornis gediagnostiseerd.
De man werd door het Poolse hooggerechtshof in september 1946 ter dood veroordeeld; het vonnis werd op 13 september 1946, door middel van ophanging, voltrokken, vlakbij het terrein van het voormalige nazi-concentratiekamp Plaszów.
Opvallend is dat deze Verschrikking op twee benen niet voorkomt in het "lang verwachte" boek Biographisches Lexikon zum Dritten Reich dat bij verschijnen overigens meer dan honderd onjuistheden bevatte. In de niet zo lang daarna verschenen Enzyklopädie des Nationalsozialismus (1997; dtv 3900), waarin zeker zoveel omissies voorkomen als in bovengenoemd boek, is wel een lemma gewijd aan deze krankzinnige crimineel.

Hoe zijn dochter de confrontatie met de feiten heeft opgevat en wat zij daarna heeft ondernomen, wordt in de film uiteengezet.

woensdag 24 augustus 2011

De Romeinense tijd in Groot-Brittannië

Hadrian's Wall in
Noord-Engeland.
Historica Battany Hughes heeft een tweedelige (radio-)documentaire samengesteld over het Romeinse tijdperk in Groot-Brittannië, waarover met recht kan worden gezegd dat er zo hier en daar nog niet voldoende bekend is.
Eén der bekendste elementen in Groot-Brittannië uit de tijd van de Romeinen is Hadrian's Wall ─ De Muur van Hadrianus
(76-138), die van 117 tot aan zijn overlijden keizer van het Imperium Romanun ─ het Romeinse rijk ─ is geweest.
Het eerste deel wordt via BBC Radio 3 uitgezonden op woensdag 24 augustus, tussen 22:15 uur en 23:00 uur onze tijd; het tweede deel zal worden voorgesteld op vrijdag 26 augustus, dan tussen 23:00 uur en 23:45 uur.

zaterdag 13 augustus 2011

Andere tijden: Generaal Simon Hendrik Spoor

Simon Hendrik Spoor,
generaal der strijdkrachten
in Nederlands Indië.
In de aflevering van het Nederlandse tv-geschiedenismagazine Andere tijden, die op zaterdag 13 augustus wordt uitgezonden via Nederland 2 luidt het thema Het optimisme van generaal Spoor. Zoals gebruikelijk presenteert Hans Goedkoop dit programma, dat deze keer de toen alom bekende militair als onderwerp heeft. Dit naar aanleiding van de biografie die militair historicus Jaap de Moor over generaal Spoor heeft geschreven.
Simon Hendrik Spoor (1902-1949), die commandant was van de strijdkrachten in Nederlands Indië, was een bijna grenzeloze optimist, en het leek er inderdaad op dat hij een geweldige toekomst tegemoet zou gaan, doch hij ontspoorde in de valkuilen van de oorlog aldaar, en hij overleed, actief in dienst, in 1949, nog maar zevenenveertig jaar oud.
Zijn zoon André Spoor (geboren 1931) die in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw hoofdredacteur van NRC/Handelsblad was, heeft, onder veel meer, over zijn vader gepubliceerd.

woensdag 10 augustus 2011

Lodewijk XVI werd op 10 augustus 1792 afgezet

Louis XVI.
De Franse Revolutie ─ waarmee het doel werd nagstreefd om de al te grote verschillen tussen (groepen van) mensen te verkleinen, met op termijn de hoop dat er geen standen meer zouden zijn, en ieder de ander zou respecteren voor wat zij en hij waren ─ was drie jaar en iets minder dan een maand oud toen in Parijs het paleis van koning Lodewijk de Zestiende op 10 augustus 1792 werd bestormd; daarbij zijn meer dan duizend doden gevallen, onder wie de bewakers van het paleis. De opstandelingen zijn erin geslaagd de koning te arresteren en de monarchie officieel af te schaffen.
De koning overleed binnen een half jaar na zijn arrestatie: op 21 janauri 1793 in de Franse hoofdstad.

donderdag 4 augustus 2011

Arte-documentaire: schaakmeester Bobby Fischer

Bobby Fischer in 1960 tijdens de
Schaakolympiade in Leipzig. 
Arte-tv biedt liefhebbers van het schaakspel en alle andere geïinteresseerden op donderdag 4 augustus, tussen 22:00 uur en 23:30 uur, de gelegenheid om kennis te nemen van de documentaire Zug om Zug in dem Wahnsinn ─ Die Legende Bobby Fischer.
De befaamde Amerikaanse schaakkampioen met die naam, geboren in 1943 te Chicago, speelde in 1972 tegen Boris Spasski (geboren 1937), de Russische wereldkampioen. Dat kon worden gezien als heel wat meer dan een schaakwedstrijd tussen twee topfiguren uit dat onderdeel van de wereldsport, want tegelijkertijd was dat gebeuren een prestigestrijd tussen de Verenigde Staten enerzijds en de Sovjetunie aan de andere kant, als representatie van de Koude Oorlog.
Robert James Fischer overleed op 17 januari 2008 in de IJslandse hoofdstad Reykjavik. Hij is ter aarde besteld op het terrein van het kerkje te Laugardælir.
__________
Het is mogelijk dat de film op het laatste moment door Arte wordt vervangen; in dat geval zullen we de latere uitzenddatum of -data hier in een volgend stadium alsnog toevoegen.