Helse vuurzee in de Hanzestad Hamburg, 1943

In de programmareeks Abenteuer Wissen ─ de documentaire reeks van het tweede publieke Duitse televisienet ZDF ─ kijken de makers terug op het oorlogsjaar 1943 toen in de grote havenstad Hamburg een helse vuurzee heeft gewoed als  gevolg van de intensieve bombardementen die eind juli van dat jaar door de geallieerden ─ Britten en Amerikanen ─ zijn uitgevoerd op deze Noord-Duitse gemeenschap: het waren meer dan honderdduizend bommen.
Welke zijn, zes en een half decennium na dato, de gevolgen, waarbij één van de vragen die velen bezighouden, is: Wat ligt er nog allemaal aan blindgangers in de bodem? Ten slotte wil Karsten Schwenke (*1969), de maker van deze film graag weten welke psychologische gevolgen en welke invloed die bombardementen op latere generaties hebben uitgeoefend.
Het valt allemaal te zien en te horen in de aflevering Das Erbe der Bombennächte — Die Feuerhölle von Hamburg, die door boven vermelde zendgemachtigde de ether in zal worden gestuurd op woensdag 27 januari, tussen 22:15 uur en 22:45 uur.
__________
Afbeelding:  ZDF-moderator Karsten Schwenke (Foto: ZDF).

Terra XXL — Wegen uit de 'duistere' Middeleeuwen

In de nacht van zondag 24 op maandag 25 januari ─ tussen 01:45 uur en 04:50 uur ─ zal het tweede publieke Duitse televisienet ZDF ─ in de reeks documentaires die de naam Terra X draagt, maar voor zulke gelegenheden Terra XXL heet ─ Die lange Nacht des Mittelalters uitzenden: 4 afleveringen van de reeks over Europa in de Middeleeuwen, die de betiteling Wege aus der Finsternis — Europa im Mittelalter (1 t/m 4) heeft meegekregen. En dan is deze lange uitzending nog voorzien van een ondertitel: Von Rittern und Turnieren.
Ten onrechte geldt de periode die met de benaming de duistere middeleeuwen is ingegaan, als een tijd van narigheid en onlust, maar zo'n duiding geeft een vertekend beeld van de werkelijkheid. Er bestaan zoveel andere elelmenten, welke ook nog eens van belang zijn geweest voor de verdere ontwikkelingen in tal van aspecten van het maatschappelijk bestaan. 

Hoewel de periode vanzelfsprekend achteraf door geleerden de benaming Middeleeuwen opgeplakt heeft gekregen, is die toch passend omdat juist die ongeveer duizend jaar op vele fronten als 'middelaar' heeft gewerkt tussen de tijd(en) daaraan voorafgaande en de nieuwere geschiedenis tot op heden.

__________

Afbeelding: Ridders in de juiste uitrusting voor een toernooi. (Foto van Terra X, ZDF.)

Vier historische programma's achtereen op BBC 2

Cromwell (15:45 uur - 18:00 uur)
Zaterdag 23 januari kan BBC Two-television, tussen 15:45 uur en 21:00 uur terecht gelden als het geschiedeniskanaal van de dag. Om kwart voor vier in de middag begint de grote terugblik met de speelfilm Cromwell uit 1979 van Ken Hughes (19). De rolprent biedt een biografisch oorlogsdrama met in de hoofdrollen enige grote namen van anno toen: Alec Guinness (1914-2000), Richard Harris (1930-2002) en Robert Morley (1908-1992).
Oliver Cromwell (1599-1658), zelf beslist niet het snoepje van de week, raakte regelmatig in conflict met koning Charles I, en dat heeft geleid tot gewapende confrontaties.

Ontwikkeling Christendom (18:00 uur - 19:00 uur)
In de reeks documentaires A history of christianity ─ waarover we u reeds eerder hebben geïnformeerd op onze moedersite Cultuurtempel ─ van professor Diarmaid MacCullouch in de aflevering van zaterdag, tussen 18:00 uur en 19:00 uur ─ The unpredictable rise of Rome ─ wordt bekeken hoe het mogelijk is geweest dat het christendom is uitgegroeid tot West-Europa's gevestigde godsdienst.
Interessante reeks, die voor gelovigen èn heidenen veel wetenswaardigs te bieden heeft.

De wereldzee (19:00 uur - 20:00 uur)  
Van de documentaire serie Empire of the sea wordt ─ in aanslutiing op het verhaal van het christendom ─ de tweede episode van de vierdelige serie uitgezonden, waarin de rol van Royal Navy nader zal worden belicht in The golden ocean.
Aan het einde van de zeventiende eeuw, vanaf circa 1690, beheerste Frankrijk de wereldzeeën, en daarom moest in Engeland flink worden geïnvesteerd om dat rijk 'aan de overkant'te kunnen bijbenen en, vanzelfsprekend, weer voorbij te streven. Als gevolg van die ambititie en de daarvoor benodigde gelden werd de Bank of England opgericht.

Lawrence of Arabia (20:00 uur - 21: 00u uur)
Rory Stewart is professor aan de Amerikaanse topuniversiteit van Harvard. Geruime tijd heeft hij in zowel Irak als in Afghanistan gewoond en gewerkt. Al eerder heeft de man voor de BBC documentaires gemaakt; deze keer worden we geconfronteerd met een bijzondere fascinatie van professor Stewart: de schrijver Thomas Edward Lawrence (1888-1935), voor wie Rory Stewart al vanaf zijn jonge jaren een speciale belangstelling heeft ontwikkeld.
In de documentaire doet hij verslag van zijn belangstelling en de daardoor verworven kennis over de man die de geschiedenis is ingegaan als Lawrence of Arabia en de grootste bekendheid heeft verworven door de over zijn leven gemaakte speelfilm (1962) door David Lean (1908-1991) .

Lanzmanns SHOAH in twee delen via Arte-televisie

Inmiddels is het alweer een kwart eeuw geleden dat de negen-en-een-half uur durende film Shoah van Claude Lanzmann (*1925) is gereedgekomen, en sedertdien op tal van televisiekanalen, verspreid over vele landen — niet alleen binnen Europa — is uitgezonden. Het werd dan ook wel weer eens tijd dat de film voor een herhaling, op welke niet-commerciële televisiezender dan ook, ook en vooral omdat er sedert de laatste vertoning weer een generatie jongeren bij gekomen is die rijp is voor de inhoud van Shoah. Zonder enig archiefmateriaal heeft Lanzmann drie honderd vijftig uur aan interviews verzameld met mensen van toen: slachtoffers, getuigen èn daders. Hij zocht ze zelf op en liet ze hun verhaal doen. Daar waar hij dat nodig achtte, bleef hij doorvragen totdat hij antwoorden kreeg.

Arte-televisie zendt die bijna tien uur film — 570 minuten, om precies te zijn —  in twee afleveringen uit. De eerste daarvan is te zien op woensdag 20 januari, tussen 20:15 uur en 00:35 uur in de nacht op donderdag. De film is een Franse productie uit 1985, die in de orginele versie wordt vertoond, maar met Duitse ondertiteling.
Deel 2 wordt op woensdag 27 januari uitgezonden.

Vierdelige documentaire serie Empire of the seas

In 1588 heeft de Britse Royal Navy een glanzende overwinning behaald op de beruchte Spaanse Armada. Die gebeurtenis vormde het keerpunt in het verloop van de geschiedenis van het tot op dat moment verarmde Engeland, dat toen langzaam maar zeker veranderde in een zeevarende en daardoor welvarende natie.

Op vrijdag 15 januari zendt BBC Two Television het eerste deel van een vierdelige serie documentares uit onder de overkoepelende titel Empire of he seas, over de rol die de Royal Navy gedurende de afgelopen vier eeuwen heeft gespeeld in de vorming van het (huidige) moderne Groot-Brittannië. De eerste aflevering draagt de titel Heart of oak; deze wordt tussen 22:00 uur en 23:00 uur de ether in gestuurd.