maandag 26 oktober 2009

Twintig jaar geleden is de Berlijnse Muur gevallen

Verstrekkende gevolgen
Hoewel de woorden van Günther Schabowski, lid van het Politbüro in Oost-Berlijn in november 1989 over de vrijheid tot reizen vanuit de DDR op een misverstand berustten, hebben deze ertoe geleid dat het proces van de ontmanteling van de terreurstaat aan de andere zijde van de Berlijnse Muur — die volgens Staatsratsvorsitzender Erich Honecker (1912-1994) over honderd jaar nog overeind zou staan, al had VS-president Ronald Reagan (1911-2004) in 1987 zijn ambtgenoot in het Kremlin, Michail Gorbatsjov nog vanaf de westzijde van de Muur opgeroepen deze neer te halen [1] — in een stroomversnelling is geraakt, en de vrees- en afgrijzen wekkende Muur uit augustus 1961, die symbolisch en praktisch de tweedeling van één voormalige Duitse staat dag en nacht als fait accompli postuleerde, met de grond gelijk werd gemaakt.
Hoewel de euforie aan beide zijden van het Grote Duitse Symbool van Schande niet echt lang aanhield en de oude ressentimenten zo hier en daar weer aardig de kop zijn gaan opsteken, is de officiële eenwording een niet te loochenen — en evenmin terug te draaien — feit geworden.

Herdenkingen alom
Het ligt voor de hand dat zo'n rond getal — twintig jaar — aanleiding vormt voor allerlei bespiegelingen in boek en krant, op radio, televisie en niet te vergeten: multimediaal. Enkele Duitse televisiezenders, alsmede onze eigen 'beeldbuishuis' Nederland 2 besteden de komende dagen ruimschoots aandacht aan het gebeuren van 1989 en de gevolgen daarvan voor de politieke, economische en maatschappelijke constellatie. Bondskanselier Helmut Kohl deed het voorkomen alsof die eenwording uit de portokas zou (kunnen) worden betaald, en — hoe kon het bij die monomaan gestructureerde persoonlijkheid ook anders — alle waarschuwingen en goede raad sloeg hij in de wind. De critici kregen gelijk: het werd een gigantisch 'kostspieliges Unternehmen' en de ware eenwording is nog steeds niet een hecht gegeven: daarvoor zullen nog wel twee of drie generaties nodig zijn.

Maandag WDR
De regionale Duitse televisiezender WDR (Westdeutscher Rundfunk, Köln) presenteert op maandag 26 oktober, 's avonds tussen 23:15 uur en 23:45 uur, een aflevering van de reeks WDR-dok, met daarin een reportage getiteld Wo warst Du als . . . die Berliner Mauer fiel?
Daarin komen mensen aan het woord die vertellen waar ze zich hebben bevonden toen dat Grote Gebeuren zich voltrok en wat ze daarbij toen hebben ondervonden.

Dinsdag ZDF
Het tweede Duitse publieke televisienet ZDF zendt op dinsdag 27 oktober — tussen 20:15 uur en 21:00 uur — een programma onder de titel Der schönste Irrtum der Geschichte, over de spannende uren waarin de praktische beslissing moest vallen over de openstelling van de grensposten in de Berlijnse Muur, in de nacht van 9 op 10 november 1989.
In dat programma komt Michail Gorbatsjov aan het woord met zijn visie, gebaseerd op kennis van binnenuit en de wetenschap welke rol hij daarin nu precies heeft gespeeld.

Dinsdag Nederland 2
In het IKON-programma met vier reportages van Paul Rosenmüller over de ontwikkelingen, gedurende de afgelopen twee decennia, binnen de landen achter het voormalige IJzeren Gordijn, is de beurt op dinsdagavond — tussen 22:50 uur en 23:30 uur — eveneens aan de Val van de Muur die niet alleen de stad Berlijn op strikt onnatuurlijke wijze in tweeën deelde, maar de hele Duitse natie. In zijn programma kijkt Hans-Dietrich Genscher — toen Minister van Buitenlandse Zaken in het Kabinet Kohl — terug op die periode waarin alles gistte en woelde om verandering.
__________

[1] Ten onrechte wordt in een artikel in de VPRO-Gids de naam van VS-president Richard Nixon(1913-1994) in dit verband genoemd, maar die had toen werkelijk niets meer te melden.
____________
Afbeeldingen
1. DDR-Staatsratsvorsitzender Eric Honecker.
2. Voormalig Bondskanselier Helmut Kohl.
3. Voormalig SU-president Michail Gorbatsjov.
4. Voormalig BRD-Minister van Buitenlandse Zaken Hans-Dietrich Genscher in 2007.