donderdag 29 april 2010

Trouw zaterdag met dvd Tweede Wereldoorlog

Aanstaande zaterdag, 1 mei, zal bij het ochtendblad Trouw een gratis dvd worden verstrekt over de Tweede Wereldoorlog, in kleuren en zogeheten High Definition-kwaliteit. Net als dat het geval was met het gratis kunstboek dat verleden zaterdag bij de Volkskrant werd verstrekt, maakt deze dvd deel uit van een omvangrijkere reeks die de lezers van Trouw voor een speciale prijs kunnen verwerven. Degenen die op straat trachten nieuwe abonnees te werven voor die krant — afwisselend met andere bladen uit hetzelfde concern — lieten de afgelopen dagen, althans in het centrum van mijn woonplaats, de mensen die zij trachtten te verleiden, een hele serie dvd's zien over het genoemde thema.
Er wordt vanuit het uitgeversbedrijf flink wat ondernomen om de burgers bij de leesles te houden, in eerste instantie via dagbladen, en die gratis stunts kunnen er, in het gunstigste geval, voor zorgen dat de lezers verder kijken dan de marge van de krant(en) in kwestie breed is.

zaterdag 24 april 2010

Arte thema-avond zondag over Duitse capitulatie

Speelfilm en documentaire
Zondag 25 april heeft Arte-televisie de tijd tussen 20:15 uur en 23:40 uur greserveerd voor weer een Themenabend, die deze keer over de capitulatie van Nazi-Duitsland gaat.
Hoewel een thema-avond van Arte gewoonlijk uit drie onderdelen bestaat — waarvan het laatste in de vorm van een disussie —, is het geheel deze keer opgesplitst in twee afdelingen: een speelfilm en een documentaire, waar in beide de persoon van Dolle Dolfje, de Führer genaamd Hitler centraal staat.

De speelfilm is Der Untergang een historisch oorlogsdrama uit 2004 van Oliver Hirschbiegel (geb. 1957) over de laatste dagen van de supermofse dictator, gebaseerd op de memoires van Traudl Junge, die tot het laatst fungeerde als secretaresse van krankzinnige leider en tot kort voor het einde nog positieve, sympathieke aspecten in zijn persoonlijkheid en optreden heeft beleefd.

Verlies aan realiteitszin
In de rolprent worden Hitler en de meest belangrijke figuren uit zijn staf uitgebeeld als wezens die elk besef voor de — zeer pijnlijke — realiteit hebben verloren. Juist die elementen krijgen de kijkers te zien, waardoor ze in ieder geval wel worden geconfronteerd met de dimensie(s) van de talrijke vormen van destructie, de totale gevoelloosheid  en de complete onverschilligheid ten opzichte van de Duitsers, en in allereerste instantie de burgers van Berlijn.
Bij de positieve aspecten van de film komt echter ook een element om de hoek kijken dat een niet gering gevaar in zich bergt: het feit dat Hitler hier en daar wordt voorgesteld als iemand me normaal-menselijke tekortkomingen. En zulks mist zijn uitwerking niet: veel kijkers zullen — al dan niet subliminaal — worden beïnvloed, en de conclusie trekken dat Hitler toch niet zo'n heel verschrikkelijk monster was als wel wordt beweerd. 


Voortreffelijke invulling
Overigens zijn de rollen in de film
Der Untergang uitstekend ingevuld, waarbij veel lof dient uit te gaan naar van oorsprong Zwitserse acteur Bruno Ganz (geb. 1941) — de zoveelste film-Hitler van Duitse bodem —, die in ieder geval een heel wat aanvaardbaardere Führer heeft neergezet dan Tobias Moretti in zijn versie van de Führer in de semi-documentaire Speer und Er uit 2005 van Heinrich Breloer.


Liefdespost

In aansluiting op de speelfilm — die een lengte heeft van twee uur en vijfentwintig minuten heeft— wordt de thema-avond om 22;40 uur voortgezet met een documentaire: Lieber Onkel Hitler — Briefe an den Führer. Deze bijdrage behandelt een archief in Moskou waar zich maar liefst tienduizend kleine liefdesbrieven en andersoortige, zogenoemde fanpost bevinden. Het belang van deze collectie is onder meer het beeld dat deze verschaft over de bijna grenzeloze populariteit van het Krankzinnige Beest uit de Afgrond.
Om 23:40 uur is de thema-avond alweer voorbij.

____________
Afbeeldingen 
1. Regisseur Oliver Hirschbiegel (foto genomen te Wenen in 2009).
2. Bruno Ganz als Dolle Dolf in
Der Untergang.

dinsdag 20 april 2010

Pim Fortuyn in twee afleveringen Andere tijden

Een tweeluik herhaald
Op woensdag 21 april zendt het digitale kanaal Geschiedenis 24 twee afleveringen achter elkaar uit van het VPRO/NPS-programma Andere tijden uit onder de titel Pim en zijn volk. Voor wie de dagen van het opvallende optreden van deze gefrustreerde man uit de zijlijn in die context heeft meegemaakt, zal direct begrijpen dat die titel een dubbele bodem heeft. 

In het eerste deel van dit tweeluik wordt aandacht besteed aan de manier waarop Pim Fortuyn (1948-2002) een uiterlijke metamorfose liet plaatshebben: hij veranderde van een tamelijk onbekende academicus die zich onderscheidde door enorm af te geven op het bestaande bestel, dat hij kennelijk niet echt goed had bestudeerd. Als hij dat wel had gedaan, zou blijken dat hij veel van dat alles zelf ook zo zou willen doen. Maar zijn markante optreden was er dan ook vooral op gericht om zelf niet alleen in de schijnwerpers te komen, al was — een niet zelden pijnlijke — ijdelheid hem niet vreemd. In dat opzicht deugde hij wel voor het vak van politicus. Allengs wist hij de aandacht zo op zich te vestigen dat hij uit de reacties meende te kunnen — of wellicht zelfs moeten — opmaken dat hij de (toen) eerstvolgende minister-president van ons land zou worden. Een parallel met onze hedendaagse criticaster jegens het politieke bedrijf — die er zelf vast en zeker een nog grotere chaos en ellende van zou maken — valt niet te missen, zeker als je beseft dat die in het verre buitenland al heeft aangekondigd de huidige nieuwe premier te worden. Maar dat zal evenmin werkelijkheid worden gerealiseerd als dat voor Fortuyn was weggelegd.
Die eerste aflevering wordt uitgezonden tussen 21:43 en 22:09 uur.

Grote aantrekkingskracht

Het soort populist dat Fortuyn uitbeeldde, mag er altijd wel op rekenen voor vele mensen — van allerlei slag — aantrekkelijk te zijn: niet alleen om een 'tegenstem' op uit te brengen, maar tevens in de, al dan niet terechte, overtuiging dat er bij voldoende stemmen vóór zo'n volksmenner wel ruimte zou zijn voor grote veranderingen, die dan tevens verbeteringen zouden blijken te zijn, doch net als in de eerste jaren van deze eeuw hoeft men daarop ook nu niet meer dan vage hoop te koesteren.
In de tweede aflvering van Andere tijden, die tussen 22:09 uur en 22:37 uur zal worden voorgesteld, komen mensen aan het woord die in Pim Fortuyn de nieuwe leider zagen, die ook werkelijk in staat zou blijken Nederland te veranderen.

Maarten van Rossem over populisme vandaag de dag
In zijn onlangs verschenen boek Waarom is de burger boos analyseert historicus Maarten van Rossem het in ons land is gekomen tot het wijd verbreide fenomeen boze burger. En het zou dan ook niemand mogen verbazen als diegene verneemt dat een groot deel van dat boek is gewijd aan opkomst, optreden en ondergang van de Nederlands politicus genaamd Pim Fortuyn. Als men dat boek heeft gelezen, is er niets meer onduidelijk over de oorzaken en achtergronden van dat hedendaagse populisme dat de politieke verhoudingen in Den Haag zo intens verziekt. En derhalve komen ook figuren als Wilders en Verdonk op enkele bladzijden van Van Rossems boek voor, maar heeft de schrijver het met nadruk over Fortuyn omdat met zijn verschijnen op het politieke toneel van ons land de snelle wending van een groot deel van onze burgerij naar een niet gering obscurantisme van diens kongsi een feit is geworden en  alleen als gevolg daarvan een persoon als de oogkleppenhouder die Wilders ons voorspeelt de kans heeft gekregen zoveel aandacht voor zichzelf te genereren.

Uitdaging voor de gevestigde orde en dito partijen

Vanzelfsprekend is er op veel plaatsen in de wereld een bepaalde voedingsbodem aanwezig voor extremen in maatschappij en politiek. Dat die vruchtbare grond in Nederland zich zo snel zou weten uit te breiden na het beschamende einde van de politieke stroming LPF (Lijst Pim Fortuyn) is bepaald geen teken van een kleurrijk politiek spectrum in onze residentie met de beide kamers van het parlement; sterker nog: het is een bewijs van geestelijke armoe. In die instituten, maar voornamelijk in de Tweede Kamer, zijn figuren als Verdonk en Wilders ertoe gekomen hun dwaasheden ten beste te geven en hun verachting jegens cultuur en kunsten breed uit te meten.
Daarvan worden, net als in de gedeelten over Pim Fortuyn, duidelijke woorden gesproken in het boek van Maarten van Rossem, dat alleen al daardoor voldoende aanleiding biedt om het u in volle overtuiging u aan het hart te leggen in dit boek te lezen over de huidige, nadrukkelijk éénentwintigste eeuwse verschijningsvormen van deze kwalijke ontwikkelingen binnen de huidige Nederlandse politiek. En u zult er een completer beeld van de mens en politicus Pim Fortuyn aan overhouden.

__________
Maarten van Rossem: Waarom is de burger boos — over hedendaags populisme.  126 pag., paperback, Amsterdam, februari 2010. Nieuw Amsterdam Uitgevers. ISBN 978-90-468 0705 7.

maandag 12 april 2010

NL- televisie in het teken van Kamp Westerbork

Vijf onderdelen
Op maandag 12 april is het vijfenzestig jaar geleden dat het Kamp Westerbork door Canadese militairen werd bevrijd. Dit feit wordt herdacht door middel van een bijeenkomst op het terrein van die Drentse plaats en met een reeks herhalingen van televisie-documentaires.
De bijeenkomst te Westerbork wordt rechtstreeks uitgezonden door de NOS via Nederland 1, tussen 12:45 uur en 15:00 uur.

Het avondprogramma van het digitale televisiekanaal Geschiedenis 24 staat eveneens geheel in het teken van toestanden en gebeurtenissen in en om Kamp Wsterbork gedurende de bezettingsjaren.

Settela

De avond opent om 20:35 uur met de documentaire uit 1994, Settela, gezicht van het verleden, van Cherry Duyns. Het is een zoektocht naar de identiteit van het meisje met het hoofddoekje dat te zien is in de Westerbork-film van Rudolf Breslauer. Ze kijkt uit een treinwagon en is in die vorm een bekend beeld geworden en gebleven, waarmee ze tot symbool van de jodenvervolging is geworden. Het onderzoek heeft uitgewezen dat het de toen negenjarige Settela Steinbach is, een zigeunermeisje dat haar dood tegemoet ging. In Auschwitz werd ze vergast.
Deze documentaire is nogmaals te zien op Geschiedenis 24 in de nacht van donderdag 15 op vrijdag 16 april, vanaf 00:35 uur.

Hannelore Eisinger-Chan

Om 21:30 uur volgt de documentaire Westerbork girl. Deze film van Steffie van den Oord is relatief recent: uit 2007, en gaat over de toen 83-jarige Joodse Hannelore Eisinger-Cahn. Zij werd door haar grote liefde, de Joodse acteur en verzetsman Rob de Vries uit Westerbork bevrijd, maar toch keerde ze een week later vrijwillig terug. De film is een aflevering van het VPRO-programma Holland Doc.

Oprichting Kamp Westerbork

Catherine keyl maakte in 1989 een documentaire over het vijftig jaar eerder gerealiseerde oprichting van 'Westerbork', dat als op Nederlandse bodem gevestigd concentratiekamp voor alle op transport gestelden als voorportaal van de hel heeft gediend. Deze film begint om 22:19 uur. Deze AVRO-documentaire is getiteld De trompet en het spiegeltje.

Kerst in Westerbork

In een aflevering van de historische reeks Andere tijden van VPRO-NPS vertelt de voormalige gevangene van kamp Westerbork, Louis de Wijze, over zijn herinneringen aan een groot feest ter gelegenheid van kerstmis dat commandant Gemmeker voor hoge SS'ers had georganiseerd. De aflevering draagt de titel Kerst in Westerbork, een vlag die de lading weliswaar dekt, maar niet voor iedereen op dezelfde manier. Deze film wordt vertoond tissen 22:53 uur en 23:27 uur.

Transporten naar het oosten

Elke dinsdag ging er vanuit het kamp te Westerbork een transport naar Auschwitz, en nadat dit enige tijd gaande was, circuleerden hierover weliswaar vage berichten, ook in het westen des lands, maar menigeen wilde of kon het eevoudig niet geloven dat er sprake was van een transport naar de meest barre omstandigheden die een mens zich (soms zelfs niet ees) zou kunnen voorstellen, en in de meeste gevallen naar de beëindiging van het leven. Almar Tjepkema en Jaap Walvis hebben in 1983 voor de NOS een documentaire gedraaid over het dagelijks leven in 'de Joodse hoofstasd van Nederland'.
Deze, inmiddels alweer goed een kwart eeuw oude, documentaire wordt vertoond tussen 23:27 uur en middernacht, ter afsluiting van het avondprogramma van Geschiedenis 24.


zaterdag 3 april 2010

Documentaire over de lijkwade van Turijn

Belangrijke relikwie
Passend bij de Paastijd is een documentaire die op de laatste dag an de zogeheten Stille (of Goede) Week — de dag tussen Goede Vrijdag en Paaszondag — zal worden uitgezonden door Arte-televisie: op de avond van 3 april, tussen 20:15 uur en 21:00 uur.
Onder de titel Das Jesus-Antlitz wordt de zogenoemde lijkwade van Turijn voorgesteld: een relikwie van groot belang binnen de ontwikkeling van het christendom. Adepten gaan ervan uit dat op deze lijkwade 'het gelaat van Jezus' te herkennen valt, en dat deze lijkwade daarom het stuk textiel moet zijn waarin het lichaam van Christus is gewikkeld moet zijn geweest nadat hij van het kruis was afgenomen.

Wetenschappelijk onderzoek

Fervente adepten zijn ervan overtuigd dat ze te maken hebben met datgene wat wordt beweerd, ook al heeft wetenschappelijk onderzoek — met de meest geavanceerde technieken — aangetoond dat het materiaal van deze lijkwade niet de vereiste leeftijd kan hebben om eventueel in aanmerking te komen voor de hieraan toegekende functie, en dat het 'gelaat van Jezus' eerder iets zal zijn dat men er in zou kunnen ontwaren . . . maar meer ook niet. Immers, wetenschappers zijn er inmiddels eveneens inj geslaagd de lijkwade na te maken. De reeds van de echtheid overtuigden zijn niet van hun eenmaal ingenomen standpunt — gebaseerd op niets anders dan wensdenken, respectievelijk affectieve preoccupatie.