maandag 31 oktober 2011

Drie avonden voorgelezen uit Die Waffen nieder

Bertha von Suttner
(1843-1914). Foto

genomen in 1906.
In de programmareeks Am Abend vorgelesen dat gewoonlijk elke werkdag 's avonds tussen 22:05 uur en 22:35 uur door de Duitse regionale radiozender NDR Kultur wordt uitgezonden, kunnen geïnteresseerden drie avonden achtereen luisteren naar een inmiddels historische opname waarin Marianne Kehlau (1925-2002), die niet alleen als toneelspeelster op de planken stond, maar tevens werkzaam was als hoorspel-actrice en als stem voor nasynchronisatie van films ─ een weerzinwekkend-heilloos gebeuren dat de debilisering in ernstige mate in de hand werkt ─, die zal voorlezen uit het boek Die Waffen nieder, een pacifistische document van de in 1843 te Praag geboren Bertha Sophie Felicitas, barones von Suttner, afstammeling uit een Boheemse adellijke familie, die zich relatief snel tot het gedachtegoed van het pacifisme voelde aangetrokken. Ze vervulde talrijke functies in het openbare leven. Onder meer was ze enige tijd secretaresse van Alfred Nobel (1833-1896), die haar zeer bewonderde.
In 1905 werd voor de vijfde keer de Nobelprijs voor de Vrede uitgereikt, en voor de eerste keer aan een vrouw: Bertha von Suttner viel die eer te beurt.

In 1899 heeft deze haar levensgeschiedenis op schrift gesteld als Die Waffen nieder, een boek dat in het daarop volgende jaar in Dresden is verschenen bij E. Pierson's Verlag (Inhaber Richard Liecke, königlich-kaiserlicher Verlagsbuchhändler). Dit geschrift bereikte hoge oplagen, mede in vertalingen.

Op maandag 31 oktober, dinsdag 1 november en woensdag 2 november kunt u, steeds een half uur luisteren naar delen uit genoemd boek.

zondag 30 oktober 2011

Op deze dag in 1938 was The War of the worlds

Orson Welles in 1937.
Gefopt!
Op 30 oktober 1938 werd op één van de radiozenders in het toenmalige Amerika het hoorspel The war of the worlds, naar het gelijknamige boek uit 1898 van de Britse auteur Herbert George Wells (1866-1946) uitgezonden door acteur (en nog zo veel meer) Orson Welles (1915-1985) , als een soort begeleidend verschijnsel bij het fenomeen Halloween.
Wat daarvan het gevolg was, kunt u lezen in een artikel van zaterdag 26 juli 2008,over de speelfilm met die titel, van Steven Spielberg, op onze zustersite Tempel der letteren.

maandag 24 oktober 2011

Eeuwenoude, Groninger tegels met poesen

Op de website van Groninganus kunt u van alles en nog wat vinden: uit een ver verleden tot dingen van gisteren: een foto van een zonsondergang of van een uithangteken uit de dagen van weleer, en dat alles wordt door één man onderhouden: Groninganus, wiens burgerlijke naam wij voor een iegelijk angstvallig geheim houden.
De hierboven afgebeelde tegel kent een verhaal dat genoemde Groninganus op zijn site vertelt in een bijdrage van 21 oktober. Hij stelt u daarin nog een tweede tegel voor en doet de oproep de verschillen te zoeken. Om dat te kunnen doen, dient u wel de site zelf te bezoeken, want daar staan de beide tegels in het artikel afgebeeld. Eén van de reacties op deze oproep luidde dat de auteur er beter aan zou hebben gedaan de overeenkomsten te (laten) zoeken. Het zij zo: elk z'n meug.

Geboortedag, in 1632: Anthonie van Leeuwenhoek

Anthonie van Leeuwenhoek, omstreeks 1680; 
olieverf op doek, op het formaat 45 x 47,5 cm; 
geschilderd door Jan Verkoje (1650-1693).
Een van de grootste Nederlanders die heeft geleefd, is zonder twijfel de zakenman/wetenschapper Anthonie van Leeuwenhoek, die op deze dag, 24 oktober in 1632 werd geboren en goed negentig jaar is geworden. De man heeft zoveel gedaan voor de ontwikkeling van de wetenschap, en met name de microbiologie ─ die veel invloed heeft gehad op de verdere uitbouw van de kennis van het menselijk lichaam en zijn ziekten en de strijd tegen die ziekten binnen diverse disciplines van de geneeskunde.
Iets meer over deze wetenschapper en een afbeelding van zijn microscopen kunt u vinden op onze zustersite Tempel der Wetenschappen in een bijdrage van heden.
Naast de genoemde kwalificaties moeten we volledigheidshalve ook nog wijzen op het feit dat de man ook optrad als landmeter, glasblazer en wijnroeier.

vrijdag 21 oktober 2011

Vandaag in 1833 werd Alfred Nobel geboren

Alfred Nobel.
Heden is het honderd en achtenzeventig jaar geleden dat Alfred Bernhard Nobel werd geboren, de latere chemicus en fabrikant, die één en ander aan uitvindingen op zijn naam heeft staan, waarvan de bekendste dynamiet is (1867) dat hij zelf ging fabriceren, en dat hem de bijnaam Lord dynamite opleverde. Als gevolg van de internationale toepassing ervan en de dubieuze reputatie die deze springstof al snel heeft gekregen, is min of meer ondergesneeuwd dat de man ook nog andere explosieven heeft uitgevonden. Een biografie over deze geleerde kreeg de passende titel Alfred Nobel ─ onrust om dynamiet. Hij overleed in 1896.
De laatste weken komen we zijn naam steeds weer tegen in verband met de uitreiking van de naar hem genoemde prijzen.
Vrijwel niemand is zich bewust van het feit dat de man ook nog toneelschrijver was. Van zijn hand is het drama Nemesis verschenen, over Beatrice Cenci, deels geïnspireerd op het stuk The Cenci uit 1819 van Percy Bysshe Shelley (1792-1822).
Het stuk, dat werd gedrukt toen Nobel reeds op zijn sterfbed lag gold als dermate scha(n)delijk dat het onmiddellijk na zijn overlijden werd vernietigd. Pas in onze eeuw, acht jaar geleden, verscheen er weer een uitgave, deze keer tweetalig: Zweeds-Esperanto.

donderdag 20 oktober 2011

Een datum vol uiteenlopende gebeurtenissen

Als we het over 20 oktober hebben en ons afvragen of die dag in de geschiedenis van grote betekenis is geweest en daar enige aandacht aan besteden, kunnen we al snel tot de conclusie komen dat er heel wat gebeurd is in de loop der tijden, dat we met die datum in verband kunnen brengen.
Acteur Bela Lugosi.
Op 20 oktober in 1818 hebben Britten en Amerikanen gemeenschappelijk het besluit genomen dat de 43ste breedtegraad de grens tussen Canada en de Verenigde Staten zal vormen. Vier jaar later is de eerste editie van de Britse krant The Sunday Times verschenen. En zestig jaar nadien werd de later als acteur internationaal vermaardheid verwervende Bela Lugosi (1882-1956) geboren.
Daar kan de meest actuele, en voor heel wat miljoenen mensen verheugende historische gebeurtenis op deze dag zelf, in 2011 (dat rijmt!) worden toegevoegd: de dood van de Lybische krankzinnige dictator Moeammar Khaddafi (geboren in 1942).

woensdag 19 oktober 2011

Zes eeuwen geleden stierf piraat Klaus Störtebeker

Standbeeld van Hansjörg
Wagner voor de Duitse 

piraat Klaus Störtebeker,
in de huidige Hafen City 
te Hamburg, op de ver-
moedelijke plek van de 
executie.
De beruchte Duitse zeerover Klaus Störtebeker ─ geboren omstreeks 1360 ─ wiens naam op diverse manieren kan worden gespeld en dat is niet alleen met zijn voornaam het geval, is volgens diverse bronnen op 20 oktober 1401 overleden als gevolg van een executie.
Het programma ZeitZeichen ─ Stichtag heute van de Duitse regionale radiozender WDR3 wijdt op donderdag 20 oktober, zeshonderdtien jaar na dato, enige aandacht aan deze, niet zelden als held beschouwde, man en zijn overlijden. Hij is, en blijft ook nog wel even, een onvergeten figuur uit de, vooral Duitse, geschiedenis.
__________
WDR 3, donderdag 20 oktober, 17:45 uur-18:00 uur.

In 1872 werd de Holtermann-goudklomp gevonden

Het is vandaag exact honderdnegenendertig jaar geleden dat in het Australische Nieuw-Zuid Wales een goudklomp werd gevonden die tot op heden als de grootste vondst aan goud wordt beschouwd, aangezien deze 82 kilo puur goud bevatte. De vondst draagt de naam Holtermann-goudklomp.

maandag 17 oktober 2011

Een uiterst gevaarlijke confrontatie, oktober 1961

Een goede week na heden, op 27 oktober, is het exact een halve eeuw geleden, en daarmee geschiedenis, dat er een zeer gevaarlijke, en zich op het randje van een explosie bewegende, confrontatie heeft voorgedaan tussen Amerikanen en Russen ─ beide partijen uitgerust met tanks ─ bij Checkpoint Charlie, de grensovergang in de befaamde, respectievelijk beruchte, Berlijnse Muur, waarvan de bouw in augustus van dat jaar was begonnen. Hoewel de spanning in Berlijn te snijden was, hebben relatief weinig mensen elders begrepen dat men zich op de rand van een nieuwe oorlog bevond. Koelbloedigheid van de diplomaten in kwestie heeft zo'n uitbarsting kunnen verhinderen.
Het Duitse televisienet ARD/Das Erste zendt op maandag 17 oktober, tussen 22:45 uur en 23:30 uur, een documentaire uit over deze gebeurtenis onder de titel Sekunden vor einem neuen Krieg.
Van Frederick Kempe is dezer dagen een boek over die gebeurtenis verschenen. Dat zullen we in deze kolom nader bespreken.

donderdag 13 oktober 2011

Organisatie B'nai B'rith deze dag in 1843 opgericht

Grafisch fraai vormgegeven Bewijs van Lidmaatschap van de
op 13 oktober 1843 opgerichte Joodse organisatie B'nai B'rith.

Op deze dag in het jaar 1843 werd de Joodse organisatie B'nai B'rith (Sons of the Covenant) door Henry Jones en elf anderen opgericht, Aanvankelijk was de doelstelling een van pure liefdadigheid, maar in de twintigste eeuw, te beginnen in 1913 streed de organisatie met haar leden eveneens actief tegen antisemitisme. Heden ten dage telt de nog bestaande instelling bijna honderdduizend leden die wereldwijd opereren, in ieder geval verspreid over vijftig naties.

woensdag 12 oktober 2011

Vandaag in 1901 kreeg The White House zijn naam

Presidentiële residentie te Washington; sedert 12 oktober 1901 officieel: The White House.
Vandaag is het exact honderdtien jaar geleden dat de toenmalige Amerikaanse president, Theodore Roosevelt (1858-1919) ─ de 26ste (1901-1909) ─ de presidentiële residentie in Washington de benaming The White House heeft gegeven.
Juist vandaag werd na het NOS Journaal van 18:00 uur in het direct daarop aansluitende actualiteitenprogramma een filmpje uit 1934 vertoond waarin Roosevelt zich keerde tegen de graaicultuur in het toenmalige kapitalisme. Aanleiding was de associatie met de sterk en snel groeiende beweging Occupy Wall Street bestaande uit mensen, wereldwijd, die het meer dan zat zijn dat vrijwel alle politici, overal ter wereld uitsluitend het eigenbelang voor ogen hebben.
Theodore Roosevelt.
Offcieel portret.
Mocht aanstaande zaterdag blijken dat er eveneens in Nederland, met steeds meer rijken en tegelijkertijd steeds meer armen ─ ook als gevolg van de meer dan schrijnende incompetentie van al die extreem egoïstische, en tegelijkertijd ziekelijk egocentrische ─ want niet anders dan op de eigen parochie gerichte ─ politici, dan moest de leuze in ons land wellicht primair het geuzenmotto Bezet Binnenhof krijgen, want daar is de slechtste categorie in de soort van zoogdieren op twee benen in ons land het sterkst vertegenwoordigd.

vrijdag 7 oktober 2011

Documentaire over het Spookschip van de Oostzee

Arte-televisie heeft in de avondprogrammering van zaterdag 8 oktober, tussen 21:05 uur en 22:00 uur, de documentaire Das Geisterschiff der Ostsee opgenomen, over een scheepswrak dat zich inmiddels zo'n  vierhonderd jaar op de bodem van de Oostzee bevindt.
Met behulp van de meest geavanceerde technologie wordt het wrak onderzocht, met als doel, meer te weten te komen over de toenmalige Oostzeehandel.