woensdag 27 april 2011

Twee protagonisten der Neurenbergse processen

Hermann Göring
Twee documentaires
Arte-televisie vertoont op woensdag 27 april in de avonduren de tweedelige documentaire Nürnberg ─ Die Prozesse. Eerst wordt, tussen 20:15 uur en 21:10 uur, de aandacht met nadruk gericht op rijksmaarschalk Göring, de directe vervanger van Führer Adolf Hitler in Hermann Göring ─ Nazi ohne Reue. Helaas wordt er reclame gemaakt voor ander door Arte-tv uit te zenden materiaal, later in mei, over het Wenen anno 1900. Een anti-climax mag men zulks wel noemen. Dat zou minder erg zijn als daarna het avondprogramma met een volstrekt andere thematiek zou worden voortgezet, doch dan volgt, tussen 21:10 uur en 22:10 uur, Albert Speer ─ Karriere ohne Gewissen.

Een semi-gedramatiseerde terugblik
Snel na de Tweede Wereldoorlog hebben de Processen van Neurenberg plaatsgehad. Vanaf 20 november 1945 hield het tribunaal zitting, waarbij de rechters aan het slot, in 1946, het oordeel zouden vellen over éénentwintig zeer belangrijke Duitse oorlogsmisdadigers, al stond vast dat de ergsten onder hen: Hitler, Goebbels en Himmler, een einde aan hun leven hadden gemaakt.
Hoewel er niet het geringste van de ten laste gelegde wandaden terzijde geschoven had mogen worden, werd er toch al snel van Siegerjustiz gesproken. Dat was vooral de overtuiging van genoemde Göring, die meende dat de winnaars altijd als rechter zouden optreden en de overwonnenen per definitie als beklaagden zouden fungeren.

Schandelijke vertoning

De beide films zijn grotendeels gesynchroniseerd of van een voice over voorzien, en daarmee hebben ze een hedendaags mofs tintje gekregen dat veel te niet doet van hetgeen men pretendeerde te willen tonen. Dat de stemmen bij de beelden van juristen, historici, ooggetuigen en zovele anderen onmiddellijk zijn verduitst, is een schandvlek voor een zender die geen greintje fingerspitzengefühl kan opbrengen. Dat geldt voor zowel de Bayerische Rundfunk die de van oorsprong Engelse documentaires heeft overgenomen, alsook voor Arte-televisie, die dan nu maar had moeten zorgen voor ondertitels. 
Albert Speer tijdens
Neurenbergs Proces.
(Foto uit 1946.)
Of die hedendaagse, uiterst abjecte vermofsing wellicht mede de oorzaak is van de volstrekte ongeloofwaardigheid als Albert Speer, ligt voor de hand. Indertijd was ook Sebastian Koch in de verfilming Speer und Er niet bepaald geloofwaardig als Speer, want te glad en te gestileerd. 

Die twee relatief korte, als gevolg van mofrikaanse sentimenten in de pan gehakte, van oorsprong Britse, semi-documentaires uit 2006, zullen door Arte-tv worden herhaald op donderdag 28 april, 's middags vanaf 14:45 uur.


woensdag 20 april 2011

De schaduw van Pol Pot belicht in VPRO Import

Moorden bij de vleet
De Cambodjaan Khieu Samphan (geboren 1931)wordt vervolgd voor genocide, oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. De man met die naam was in de periode 1976-1979 één der topleiders van het terreurregime van de Rode Khmer.
David Aronowitsch en Staffan Lindberg wilden weten wat zich afspeelt in het hoofd van een persoon die wordt beschuldigd van zulke enorme misdaden. Daarom hebben die twee dat voornoemde staatshoofd een jaar lang gevolgd.


Als gevolg daarvan kunnen de televisiekijkers zich nu laten informeren  over de levenswijze, de manier van denken en over de hechte relatie die Kieu Samphan onderhield met Pol Pot. Ook krijgen we ─  vooropgesteld dat we de documentaire bekijken ─ de gelegenheid om te zien wie de wederhelft is van deze man: haar naam luidt Socheat; die beiden zijn nu al vier decennia samen.

Advocaat Theary Sang, zelf één van de slachtoffers van de Rode Khmer, vertegenwoordigt de groep die (heel zwaar) heeft geleden onder de Khmer. Het kwade genius, behept met tal van in hem geïncarneerde beestachtigheden, wordt vertegenwoordigd doo Jacques Vergès die ─ al dan niet terecht ─ wordt gekwalificeerd als advocaat van de duivel.
De documentaire in kwestie ─ De schaduw van Pol Pot ─ wordt uitgezonden in de reeks VPRO Import, die te zien valt via de tv-zender Nederland 2; in dit geval tussen 23:40 uur op de avond van woensdag 20 april en 00:36 uur in de nacht op donderdag 21 april.

zondag 10 april 2011

'Al Capone'-Riphagen-boek wordt verfilmd

Boek uit 1990 in herdruk
Dries Riphagen (1909-1973) was in de jaren dertig één der topfiguren uit de Amsterdamse onderwereld: daardoor droeg hij de bijnaam Al Capone.
Gedurende de Tweede Wereldoorlog heeft hij de verantwoordelijkheid op zich geladen voor de dood van minimaal tweehonderd mensen. Voorts heeft de man, door verraad, schuld an het oprollen van de persoonsbewijzencentrale die in de zomer van 1942 was opgericht door beeldend kunstenaar Jan van der Veen.

Straf ontlopen

Doordat Riphagen er na de oorlog in is geslaagd te ontkomen — via Spanje naar Argentinië —, kon hij voor die feiten niet ter verantwoording worden geroepen. Een saillant, doch tegelijkertijd zeer wrang detail daarin is de feitelijke steun die Riphagen ten deel is gevallen van de kant van de voorloper van de BVD, het Bureau Nationale Veiligheid, en daarom in het boek over Riphagen — van de hand van de twee Parool-verslaggevers, Bart Middelburg & René ter Steege — Bureau Nationale Vuiligheid wordt genoemd. Dat is geconcludeerd na bestudering van de beschikbare dossiers. Desondanks is nooit onomstotelijk komen vast te staan hoe Riphagen er exact in is geslaagd zijn straf te ontlopen.

Onderzoek gepubliceerd

De twee bovengenoemde schrijvers hebben de zaak Riphagen gereconstrueerd, en het resultaat vastgelegd in het boek met de korte, krachtige titel Riphagen, dat voor het eerst in 1991 is uitgegeven. Zes jaar later is er een herdruk van verschenen; in 2010 is en geactualiserde versie uitgekomen.
Dit boek stelt ons in staat vertrouwd te raken met een stuk Nederlandse geschiedenis, waarvan het gedeelte tijdens de Tweede Wereldoorlog verreweg het onbekendst is, en dat maatgevend is voor d beoordeling van de man in kwestie, die zich niet als hoofd van de Amsterdamse onderwereld het best in de kaart heeft laten kijken, maar juist door zijn handel en wandel tijdens de bezettingsjaren.

Dezer dagen is bekend geworden dat het boek zal worden verfilmd.

vrijdag 8 april 2011

ZDF-docu's Terra XXL: Het gebeurde in de tropen

In de nacht van zondag 10 op maandag 11 april presenteert het ZDF drie afleveringen achtereen van de wetenschappelijk-historische reeks Terra XXL, in deze drie gevallen onder de overkoepelende titel Es geschah in den Tropen. Alle drie de documentaires worden aangeduid met Tropenfieber.
Portret uit 1806 van Alexander
von Humboldt, geschilderd
door Friedrich Georg Weitsch
(1758-1828)..
De eerste documentaire wordt uitgezonden tussen 01:15 uur en 02:30 uur: Logbuch Bounty , waarin nadere gegevens worden verstrekt over de Muiterij op de Bounty.
Daarna is veertig minuten gereserveerd voor het tweede deel van Tropenfieber met de titel Vorstoß am Orinoco, met als thema de ontdekkingen  in Zuid-Amerika 
van Alexander von Humboldt (1769-1859).
Ter afsluiting wordt, tussen 03:10 uur en 03:55 uur, de derde documentaire uit de reeks gepresenteerd: Mission Südland.