maandag 4 augustus 2008

Andere tijden met de Stalin-documentaire uit 2003 deze week opnieuw tweemaal op GeschiedenisTV

Korte en krachtige diagnose
Maandag 4 augustus wordt, tussen 23:25 uur en 23:54 uur, als laatste onderdeel van het avondprogramma op het digitale themakanaal Geschiedenis TV, in een herhaling van het programma Andere Tijden van de NPS, de documentaire herhaald, die Merel de Geus in 2003 heeft afgerond over de extreem-veelvuldig gespleten persoonlijkheid, die met één van zijn in ieder geval negenendertig pseudoniemen wereldwijd berucht werd: Stalin. Hij is het geïncarneerde kwaad, de totale ontmenselijking van de homo sapiens, het vleesgeworden cliché van de niet-seksuele sadist. Zijn ongekend monsterlijke bewind — dat qua aantal vermoorden en tevens op andere wijze omgekomen slachtoffers, die voor zijn rekening komen — in de twintigste eeuw alleen nog overtroffen door die andere communistische personificatie van extremistische krankzinnigheid en tot op het binnenste merg verdorven tweevoeter genaamd Mao Zedong. Die regeringsperiode in de geschiedenis van het Rusland — dat op tal van fronten lange tijd was gebukt gegaan onder de knoet van tal van opeenvolgende tsaren — munt uit in een even zo sterke, zo niet nog verachtelijker, willekeur van de zijde van de machthebbers die de tsarenfamilie uit de weg hebben geruimd, en die uitzinnig abjecte vorm van machtshonger en dito -misbruik vond zijn bekroning in de persoon van de Man van Staal, die zo werd gedreven door een innerlijke motoriek van onherstelbare destructiviteit dat je alleen maar meer kunt betreuren dat zijn ouders niet een degelijke vorm van anticonceptie hebben benut.
De documentaire wordt deze week nog een keer uitgezonden, en wel op vrijdag 8 augustus, opnieuw op dat late tijdstip en eveneens via GeschiedenisTV.

Omvangrijke biografische boeken
Al eerder hebben we in deze rubriek bericht over enkele biografische meesterwerken die deze figuur uit de geschiedenis van de Sovjetunie tot onderwerp hebben. Meer over de biografie Stalins Jeugdjaren, geschreven door Simon Sebag Montefiore, is te vinden in het langere artikel van zondag 20 januari 2008 op deze site.
Dat het leven tijdens het bewind van die onbeteugelde leider, gedreven door het Kwaad gelijk opging met een ongekende vorm van propaganda heeft zo diep in het leven van de mensen in dat enorme rijk ingegrepen, en wel zodanig dat er, meer dan een halve eeuw na de dood van dit SuperMonster, nog altijd een ongelooflijke cultus van Stalin-verheerlijking in het huidige Rusland bestaat.
Het leven in het stalinistische Rusland wordt uitvoerig beschreven in het boek van Orlando Figes, getiteld The Whisperers. Private Life in Stalin's Russia. Het is verleden jaar uitgekomen en niet alleen in de oorspronkelijke vorm, doch vrijwel gelijktijdig in ons land, bij Uitgeverij Nieuw Amsterdam, in een vertaling door Toon Dohmen.
Het bijzondere boek is door de internationale pers met open armen ontvangen en getracteerd op juichende kritieken. De auteur, hoogleraar Geschiedenis aan de University of London, is erin geslaagd een veelomvattend portret te schetsen van de werkelijkheid met betrekking tot het leven van alledag in een land dat voortdurend wordt onderdrukt door een machtig apparaat van persoonlijke en politieke intimidatie en willekeur, en welke gevolgen heeft dat gehad in tal van persoonlijke relaties: vriendschappen, families, huwelijkspartners, ouders en kinderen. Orlando Figes schildert alle aspecten van het Rusland in de tijd van de Stalin-terreur zoals die van diverse kanten werd ondergaan, en hij laat daarbij geen groepering onbesproken. Daartoe heeft hij gebruim gemaakt van gegevens uit interviews, correspondenties en tal van memoires. Hoe diep moeten de verschrikkelijke keuzes zijn geweest waarvoor miljoenen Russen werden gesteld zonder een ware uitweg te zien, en hoe diep hebben de gevolgen zich in het wezen van die mensen en hun nakomelingen ingegrepen. Bijna alle Russen waren na korte of langdurige intimidatie zo murw dat zij veelvuldig zijn gedegenereerd tot collaborateurs van het totalitaire systeem dat, zoals zo dikwijls is gebeurd, nog erger was dan het door de machthebbers ervan bestreden systeem van de voorgangers. Fluisteraars biedt een omvangrijk verslag op alle fronten.
____________
Orlando Figes:
Fluisteraars — Leven onder Stalin.

774 pag., geb., linnen, met stofomslag.
Nieuw Amsterdam Uitgevers, Amsterdam /
Standaard Uitgeverij, Antwerpen, 2007.
ISBN 978-90-468-0244-1.

Afbeeldingen
1. Josif Dzjoegasjvili, alias Stalin, in 1902.
2. Voorzijde van het stofomslag van de bografie over Stalins jeugdjaren.
3. Orlando Figes, auteur van Fluisteringen.
4. Voorzijde van het stofomslag van Figes boek over het leven in Rusland tijdens het ongelooflijke schrikbewind van het Beest uit de Afgrond.

Geen opmerkingen: