ZDF-documentaire Troja — Die wahre Geschichte

Schone letteren als leidraad

Aan de hand van de Ilias van de vermeend blinde Griekse dichter Homerus, die van circa 800 tot circa 750 vóór onze jaartelling zou hebben geleefd, wordt, in de heden door het tweede publieke Duitse televisienet uit te zenden documentaire Troja — Die wahre Geschichte —, gezocht naar de historische basis met betrekking tot de feiten omtrent de stad Troja in Klein-Azië, die tien jaar door de Grieken zou zijn belegerd.

Vragen, antwoorden en nieuwe vragen

De vragen die in de ZDF-documentaire worden gesteld, zijn: Hebben de Grieken werkelijk tien jaar ter plekke vóór maar tegelijkertijd tegen Troje gestreden? En hebben de helden, die zo nadrukkelijk worden beschreven en een kleine drie duizend jaar hun reputatie in de geschiedenisbeoeken alsmede in de schone letteren hebben behouden, ook waarachtig bestaan?
In de documentaire, die tussen 22:40 uur en 23:25 uur op het huiskamerbeeldscherm te zien zal zijn, komen eventuele antwoorden aan de orde, die op hun beurt, althans in principe, nieuwe vragen zouden kunnen opwerpen.

Twee afleveringen van The war op Arte-televisie

Nieuwe inzichten

Arte-televisie begint op woensdag 15 december met de uitzending van de Amerikaanse serie The war uit 2006. Het betreft hier een veertien uur durend gebeuren over de manier waarop mensen in de Verenigde Staten de Tweede Wereldoorlog hebben beleefd. Ken Burns en Lynn Novick in vier verschillende, representatieve Amerikaanse provinciesteden met mensen gesproken en hun verhalen opgetekend. Het gaat daarbij om het wedervaren van personen — en niet van de politiek of bepaalde belangengroepen. Daarmee is een volkomen ander, geheel nieuw beeld ontstaan met tot dusver onbekende elementen.
Woensdag worden er direct twee afleveringen — beide van tweeënvijftig minuten — achtereen uitgezonden. De eerste aflevering is getiteld Ein notwendiger Krieg; deze begint om 21:00 uur; om 21:50 uur volgt de tweede aflevering: Eine grauenvolle Zeit; de aanvangstijd hiervan is 21:50 uur. De films worden uitgezonden in HD-kwaliteit op het beeldformaat 16:9, voorzien van stereofonisch geluid.

Deze afleveringen zullen worden herhaald: de eerste op 20 december, 's nachts om 03:00 uur, en in aansluiting 03:50 uur; de tweede direct in aansluiting om 03:50 uur.
Op 22 december zullen ze nogmaals achtereen worden uitgezonden: om 09:55 uur, respectievelijk 10:45 uur.

Documentaire Hannie Schaft op Geschiedenis 24

Deze week is op het Nederlandse, digitale themakanaal Geschiedenis 24 een documentaire uit 1980 te zien van Ineke Hilshorst over de, in haar kader befaamde, verzetsstrijdster Hannie Schaft (1920-1945), die vooral in de letteren bekendheid heeft verworven als protagonist van de roman Het meisje met het rode haar — roman uit het verzet 1942-45 uit 1956, geschreven door Theun de Vries (1907-2005). In 1981 heeft regisseur Ben Verbong (*1949) een film naar dat boek gerealiseerd, die niet alleen de ronde door de Nederlandse bisocopen heeft gedaan, maar later ook via de televisie werd uitgezonden.
In de documentaire van Ineke Hilshorst wordt, aan de hand van gesprekken met mensen die Hannie Schaft persoonlijk hebben gekend — en door middel van wat ooggetuigen te vertellen hebben, die kennis hebben van de liquidaties die door het verzet zijn uitgevoerd in Haarlem en Zaandam — een beeld geschetst van haar wezen. De beide zusjes Truus en Freddie Oversteegen zijn twee van deze mensen.

Op 22 januari 2008 is een planetoïde naar Hannie Schaft genoemd.

De documentaire zal worden uitgezonden op:
zondag 22 november, tussen 23:14 uur en 23:54 uur

dinsdag 24 november, tussen 18:09 uur en 18:52 uur

donderdag 26 november, tussen 18:09 uur en 18:52 uur

op vrijdag 27 november, tussen 22:09 uur en 22:52 uur.

Voor eventuele uitzendingen in de nachtelijke uren en overdag tot 16:00 uur, wordt u geadviseerd de programmagegevens op de website van Geschiedenis 24 te raadplegen.

__________

Afbeelding: Foto van Hannie Schaft.

Twintig jaar geleden is de Berlijnse Muur gevallen

Verstrekkende gevolgen
Hoewel de woorden van Günther Schabowski, lid van het Politbüro in Oost-Berlijn in november 1989 over de vrijheid tot reizen vanuit de DDR op een misverstand berustten, hebben deze ertoe geleid dat het proces van de ontmanteling van de terreurstaat aan de andere zijde van de Berlijnse Muur — die volgens Staatsratsvorsitzender Erich Honecker (1912-1994) over honderd jaar nog overeind zou staan, al had VS-president Ronald Reagan (1911-2004) in 1987 zijn ambtgenoot in het Kremlin, Michail Gorbatsjov nog vanaf de westzijde van de Muur opgeroepen deze neer te halen [1] — in een stroomversnelling is geraakt, en de vrees- en afgrijzen wekkende Muur uit augustus 1961, die symbolisch en praktisch de tweedeling van één voormalige Duitse staat dag en nacht als fait accompli postuleerde, met de grond gelijk werd gemaakt.
Hoewel de euforie aan beide zijden van het Grote Duitse Symbool van Schande niet echt lang aanhield en de oude ressentimenten zo hier en daar weer aardig de kop zijn gaan opsteken, is de officiële eenwording een niet te loochenen — en evenmin terug te draaien — feit geworden.

Herdenkingen alom
Het ligt voor de hand dat zo'n rond getal — twintig jaar — aanleiding vormt voor allerlei bespiegelingen in boek en krant, op radio, televisie en niet te vergeten: multimediaal. Enkele Duitse televisiezenders, alsmede onze eigen 'beeldbuishuis' Nederland 2 besteden de komende dagen ruimschoots aandacht aan het gebeuren van 1989 en de gevolgen daarvan voor de politieke, economische en maatschappelijke constellatie. Bondskanselier Helmut Kohl deed het voorkomen alsof die eenwording uit de portokas zou (kunnen) worden betaald, en — hoe kon het bij die monomaan gestructureerde persoonlijkheid ook anders — alle waarschuwingen en goede raad sloeg hij in de wind. De critici kregen gelijk: het werd een gigantisch 'kostspieliges Unternehmen' en de ware eenwording is nog steeds niet een hecht gegeven: daarvoor zullen nog wel twee of drie generaties nodig zijn.

Maandag WDR
De regionale Duitse televisiezender WDR (Westdeutscher Rundfunk, Köln) presenteert op maandag 26 oktober, 's avonds tussen 23:15 uur en 23:45 uur, een aflevering van de reeks WDR-dok, met daarin een reportage getiteld Wo warst Du als . . . die Berliner Mauer fiel?
Daarin komen mensen aan het woord die vertellen waar ze zich hebben bevonden toen dat Grote Gebeuren zich voltrok en wat ze daarbij toen hebben ondervonden.

Dinsdag ZDF
Het tweede Duitse publieke televisienet ZDF zendt op dinsdag 27 oktober — tussen 20:15 uur en 21:00 uur — een programma onder de titel Der schönste Irrtum der Geschichte, over de spannende uren waarin de praktische beslissing moest vallen over de openstelling van de grensposten in de Berlijnse Muur, in de nacht van 9 op 10 november 1989.
In dat programma komt Michail Gorbatsjov aan het woord met zijn visie, gebaseerd op kennis van binnenuit en de wetenschap welke rol hij daarin nu precies heeft gespeeld.

Dinsdag Nederland 2
In het IKON-programma met vier reportages van Paul Rosenmüller over de ontwikkelingen, gedurende de afgelopen twee decennia, binnen de landen achter het voormalige IJzeren Gordijn, is de beurt op dinsdagavond — tussen 22:50 uur en 23:30 uur — eveneens aan de Val van de Muur die niet alleen de stad Berlijn op strikt onnatuurlijke wijze in tweeën deelde, maar de hele Duitse natie. In zijn programma kijkt Hans-Dietrich Genscher — toen Minister van Buitenlandse Zaken in het Kabinet Kohl — terug op die periode waarin alles gistte en woelde om verandering.
__________

[1] Ten onrechte wordt in een artikel in de VPRO-Gids de naam van VS-president Richard Nixon(1913-1994) in dit verband genoemd, maar die had toen werkelijk niets meer te melden.
____________
Afbeeldingen
1. DDR-Staatsratsvorsitzender Eric Honecker.
2. Voormalig Bondskanselier Helmut Kohl.
3. Voormalig SU-president Michail Gorbatsjov.
4. Voormalig BRD-Minister van Buitenlandse Zaken Hans-Dietrich Genscher in 2007.

Stalins Jeugdjaren thans in een voordelige editie

Heden verschijnt bij Nieuw Amsterdam Uitgevers in onze hoofdstad een zogeheten goedkope editie (voor de somma van € 19,95) van het intussen in hoog aanzien staande boek Stalins Jeugdjaren — Van Rebel tot Rode Tsaar, dat in de vaart der lezersscharen en die der historici is opgeklommen tot de status van standaardwerk. In een boeiende stijl en zonder onnodige uitweidingen heeft Simon Sebag Montefiore een uiterst lezenswaardige deelbiografie over één van de relatief weinige, doch tegelijkertijd al te talrijke, geestelijke gedrochten die massamoordenaars en oorlogsmisdadigers waren en welke in die hoedanigheden het (on)gezicht van de twintigste eeuw op duivelse wijze mede hebben bepaald.
Over de fraai gebonden editie, die bij dezelfde uitgeverij is verschenen, hebben we op deze site nader bericht in een uitgebreide bijdrage van zondag 20 januari 2008, alsmede in een artikel dat we hebben gepubliceerd op maandag 4 augustus 2008.

ARTE Thema-avond over topcrimineel Mao Zedong

Twee van de vier delen
De Frans-Duitse culturele zender ARTE presenteert op de avond van woensdag 2 september een thema-avond over Mao Zedong door het uitzenden van de beide eerste delen van de vierdelige documentaire Mao, a Chinese tale. Op woensdag 9 september volgende de delen drie en vier, net als heden, vanaf 21:00 uur tot 23:00 uur. Eerder werd deze serie uitgezonden door de Nederlandse zendgemachtigde VPRO. Voor al degenen, die toen niet in staat zijn geweest de vier delen (of zelfs geen enkele aflevering) te zien, wordt nu de kans via een buitenlandse cultuurzender alsnog gegeven. Zie voor informatie ons artikel van woensdag 17 juni op dit weblog.

Arte-documentaires over Sovjet-Rusland achtereen

De ineenstorting van het Sovjet-rijk
Op woensdag 19 augustus kunt u via de Duits-Franse cultuurzender Arte kijken naar twee achtereenvolgende, min of meer op elkaar betrekking hebbende, documentaires in verband met het Sovjet-rijk.
Om 21:00 uur begint de uitzending van de film Der sowjetische Kollaps. Het is een 58 minuten durende, Japanse documentaire uit 2006, gerealiseerd door Itaru Hasegawa.
In die rolprent wordt teruggekeken op de tweedeling die in de wereld, grof geschat, heeft gegolden: zij daar en wij hier. Zij waren — vanuit het zogeheten Westen bekeken — de sovjets, althans allereerst de machthebbers binnen het rijk achter het IJzeren Gordijn, wij waren de positief ingestelde westerlingen, van Europa tot en met de verre Verenigde Staten. Die tweedeling bleef uiteraard gelden toen de monsterlijke onwezens in het Witte Huis alles aan elkaar manipuleerden om toch vooral hun economische belangen te kunnen blijven verdedigen door een oorlog in Vietnam aan te wakkeren en vooral in stand te houden. Daartegen hielpen ook cartoons in de Pravda — die zelfs door regionale kranten van Nederland werden overgenomen — niets. Hoewel na het verscheiden van één van de gruwelijkste beestmonsters uit de 20ste eeuw — Josef Vissarionovitsj Dzoegasjvili, onder meer bijgenaamd Stalin (1878-1953) — eenmaal de onvoorstelbaar boosaardige geest had gegeven, en er daarna enige dooi leek te komen, was die veel te kort van duur om iets meer dan marginaals aan deze zijde van de tweedeling te bewerkstelligen.
De gebeurtenissen rond 20 augustus 1991 hebben de ondergang van het Sovjet-rijk versneld.
De doumentaire, die een bijdrage is van Arte France, en die op het beeldformaat 16:9 zal worden uitgezonden, staat voor herhaling gepland op dinsdag 25 augustus, vanaf 09:55 uur in de ochtend.

Chroesjtsjov onthult
Onder meer daarover gaat de documentaire Abrechnung mit Stalin, die vanaf 22:00 uur zal worden uitgezonden, en die als belangrijkste thema de Geheime Rede heeft, welke door Nikita Chroesjtsjov in 1956 werd gehouden over de misdaden die door Stalin waren begaan. Wat voor een onvoorstelbaar monster die man was, is al in aanzet te vinden in de biografie over diens jeugdjaren, geschreven door Simon Sebag Montefiori. Dat boek is op dit web uitgebreid besproken in een artikel dat op 20 januari 2008, en later nog eens in augustus van datzelfde jaar, zij het in een iets andere context. Hoezeer de apparatsjiks ook onder die Supergestoorde hebben geleden, hun aantal valt bijna in het niet als we kijken naar de miljoenen slachtoffers die deze dictator onder de gewone mensen van alledag heeft gemaakt, onder beschuldigingen van onder meer ondermijning van de staat, spionage, en wat niet al; daarmee dood en verderf zaaiend in een mate die Hitler blijkt te hebben overtroffen. Dat valt onder meer te lezen in een hele turf van Orlando Figes, die eveneens in deze kolom is besproken, maar weer later dan de beide andere standaardwerken, en wel op 24 oktober 2008.
Deze Duitse film met een lengte van 52 minuten werd gemaakt in 2005 door Daniel Ast en Jürgen Ast, in opdracht van Radio Berlin Brandenburg. Ook deze rolprent zal worden herhaald, en wel opnieuw aansluitend op de bovengenoemde docu, derhalve op dinsdag 25 augustus, vanaf 10:55 uur.

Arte-documentaire over het Egyptische Dodenboek

Arte-televisie presenteert op zaterdag 1 augustus, tussen 21:00 uur en 22:20 uur, met een documentaire over het inmiddels bijna vier duizend jaar oude Egyptische Dodenboek. Daarbij gaat het om een document dat — met een leeftijd van ongeveer 3800 jaar — geldt als een der oudste overgeleverde geschriften van de mensheid. Het is op papyrus gezet door de schrijver Ani, met de bedoeling, de bewoners van het oude Egypte, en met name die in het Nijldal, hun angst voor de dood ietwat te relativeren. Zo'n verzameling documenten werd zeer dikwijls aan overleden welgestelden in hun graf mee te geven, aangezien deze werden geacht de dode in bescherming te nemen tegen allerlei in het hiernamaals dreigende gevaren: als de overledene gebruik maakte van de spreuken die in de documenten waren opgenomen, zou deze in staat zijn allerlei gedaanten aan te nemen van vooral machtige wezens, die met het juiste wachtwooord zelfs over de mogelijkheid de beschikking zouden krijgen de poorten van de Onderwereld te openen.
De Britse archeoloog Ernest Alfred Thompson Wallis-Budge (1857-1934) heeft in 1887 een exemplaar van de Ani-Papyrus meegenomen naar zijn geboorteland en sedertdien behoort het tot een der kostbaarste schatten van het British Museum. Dat zulks niet van een leien dakje is gegaan, ligt voor de hand: het gaat hier immers om een der oudste religieuze documenten van de Egyptische geschiedens dat Wallis-Budge in het Dal der Koningen had gevonden. De ambtenaren in dat land hebben dan ook een bittere strijd met de archeoloog gevoerd, en hij heeft het document onder zeer avontuurlijke omstandigheden Egypte uit weten te krijgen.
Dat en nog veel meer kunt u te weten komen als u de moeite neemt te kijken naar deze drie en tachtig minuten durende Amerikaanse documentaire uit 2006, gerealiseerd door Jeff Schiro en Petra Haffter. Die film in HD-kwaliteit met stereofonisch geluid, op een beeldformaat van 16:9, zal nog twee keer worden herhaald: eerst op zondag 2 augustus vanf 14:00 uur ín de middag, en dan nog eens op 12 augustus om 09:55 uur in de ochtend.
____________
Afbeeldingen
1. Een groot gedeelte van de afbeelding op de voorzijde van het stofomslag van een moderne editie van Het Egyptische Dodenboek, waarin volgens de uitgever voor het eerst alle vignetten afgedrukt (in kleuren), zoals die voorkomen in de Papyri van Ani en van Hoenefer en Anhai.
2. Ernest Alfred Thompson Wallis-Budge, een Engelse archeoloog, filoloog, orientalist, Egyptoloog, werkzaam voor het British Museum, publiceerde een grote hoeveelheid werken op zijn vakgebieden. Hie ziet u hem rond 1900 in zijn kantoor in het British Museum.

Versailles, oftewel de droom van een Koning

Gedramatiseerde documentaire
BBC Two Television presenteert op zaterdag 18 juli, 's avonds tussen 21:15 uur en 22:15 uur, de gedramatiseerde documentaire van Paul Burgess Versailles, ou le rêve d'un roi, waarin het leven zal worden belicht van de Zonnekoning, oftwel Lodewijk XIV, en de bouw van het paleis te Versailles. De man, die door zijn omgeving schijnbaar op handen werd gedragen en vereerd, en die half Europa heeft veroverd, was bij zijn komst op aarde een geschenk uit de hemel. Zo luidt ook de titel van het eerste hoofdstuk van het eerste van vier onderdelen — die de benamingen van de jaargetijden hebben meegekregen — in de biografie (2006) van Antonia Fraser. De ondertitel — Leven en Liefdes van de Zonnekoning — past geheel bij de persoon die in zijn latere positie van koning het middelpunt werd van meer dan gebruikelijke belangstelling, zelfs voor een protagonist van dat kaliber: koning van een machtige natie. Dat er dan een wisselwerking ontstaat tussen het verlangen om te worden vereerd — aanbeden als een farao — van de persoon(lijkheid) die zo nadrukkelijk centraal staat enerzijds, en aan de andere kant de hofhouding met lieden die niets liever doen dan intrigeren — waar Loewietje zelf ook bepaald niet vies van was — en al vooruit lopen op wensen die wellicht helemaal niet zullen opduiken, gaat de sfeer om de protagonist een eigen leven leiden en raakt steeds opnieuw uitvergroot met het resultaat dat de geschiedenis ons in Louis XIV heeft getoond.

Vrouwen
Wie zal het verbazen dat er voldoende vrouwen bereid waren zich onvoorwaardelijk — in waarheid of slechts schijnbaar — over te geven aan de Man met zoveel Macht, en dat ook in die context rivaliteiten en zeer weloverwogen zetten werden gedaan. De laatste van Louis' talrijke minnaressen was de bruid van zijn kleinzoon, Adélaïde van Savoye, en die dame wist wat ze deed en wat ze wilde en zij besefte welke invloed er van zo'n positie — maitresse van de monarch — kon uitgaan, en zij heeft dan ook de uitspraak gedaan die inhield dat onder een koning een land eigenlijk wordt geregeerd door vrouwen.
Leven en liefhebben van de flamboyante monarch komt in beelden tot leven in het bewuste documentaire drama dat de BBC presenteert; de gedramatiseerde scènes zijn opgenomen in diverse vertrekken van het paleis te Versailles, dat wellicht toch de grootste liefde in het leven van Lodewijk XIV is geweest. In ieder geval is het resultaat van zijn wensen en verlangens dienaangaande tot op de huidige dag overeind gebleven.


In de biografie van Antonia Fraser hoef je alleen maar het register op te slaan om vast te stellen welk belang Versailles binnen het kader heeft: twintig verschillende thema's worden daarin opgesomd, en uit de verwijzingen naar de inhoud blijkt alleen al welke importantie bepaalde onderdelen van dat pronkslot hebben (gehad), aangezien er naar meerdere bladzijden wordt verwezen.
De schoonzuster van Lodewijk XIV, Liselotte van Orléans, wordt op de achterzijde van het boek geciteerd met haar gedachte dat later — en dat is onder meer thans — de geschiedenis over het Hof van Versailles "beter en onderhoudender" zouden (kunnen) "zijn dan welke roman ook". Dat ze aan die opvatting toevoegde dat menigeen wel eens zou kunnen denken dat het daarbij om sprookjes ging, is helemaal niet verwonderlijk: de pracht en praal van Versailles is immers niet zelden omschreven als "een sprookje".
Antonia Fraser heeft aan de verwachting van de Hoogwelgeboren Vrouwe Liselotte voldaan en een amusant alsmede — wat nog veel belangrijker is: inzicht verschaffend — boek over al die aspecten in het leven van de Zonnekoning — macht, vrouwen, hof, de katholieke kerk en Versailles — geschreven, dat inmiddels ook in een leesbare Nederlandse vertaling is verschenen.
Na het zien van de film is het voor sommigen niet al te gemakkelijk nog eigen beelden te vormen, zoals tijdens het lezen. Toch is dat de moeite van het proberen waard. Eigen beelden van situaties zijn niet eerst voorgekauwd door anderen, waarmee overigens niets ten nadele van het docudrama op BBC Two gezegd wil zijn. Maar lezen in een boek dat goed geschreven is, kan de eigen fantasie op een uitstekende manier prikkelen.

Antonia Fraser: LODEWIJK XIV — Leven en Liefdes van de Zonnekoning. Een biografie.
Vertaald door Pieter van der Veen en Chiel van Soelen.
Paperback 416 pag. met 2 x 16 pag. kleurenillustraties. Nieuw Amsterdam Uitgevers, Amsterdam. ISBN 978-90-468-0254-0.
____________
Afbeeldingen
1. Louis XIV in de gedramatiseerde documentaire van de BBC. (Foto: BBC Television.)
2. Schrijfster Antonia Fraser met mooie kat.
3. Scène in één der vertrekken van (het echte) Versailles uit het BBC-docudrama. (Foto: BBC Television.)
4. Voorzijde van de biografie uit 2006 over Lodewijk XIV, door Antionia Fraser.

Diverse televisiedocumentaires deze week — Zwe(r)ven in het heelal (2)

"Ze zijn nooit teruggekomen"
Met het thema Zwe(r)ven in het heelal worden de kijkers van diverse televisiestations deze week rijkelijk bediend en dat heeft weer met het vieren van een gebeurtenis te maken naar aanleiding van een rond aantal aan jaren dat een mijlpaal in de geschiedenis van de ruimtevaart is bereikt: de Apollo-maanlanding in juli 1969.
In de documentairereeks Die Story biedt de Westdeutsche Rundfunk op maandag 13 juli — tussen 22:00 uur en 22;45 uur — de aflevering Sie kamen niemals zurück — Wie der Mond das Leben der Astronauten veränderte. De verleiding is niet gering om naar aanleiding van het in die titels alleen al gesuggereerde te spreken van een soort van maanziekte.
In de film komen de vijf astronauten aan het woord die van de groep maanlanders van toen, nu nog in leven zijn, en zij vertellen hoe die onderneming hun leven heeft veranderd. Dat was — het zij geoorloofd dat even terzijde op te merken — te voorzien. Er spelen zoveel invloeden een min of meer grote rol, welke men zelf niet meer in de hand kan houden als men zich eenmaal aan zulk een onderneming heeft 'overgegeven'.


Wij allen, die wilden zien of het werkelijk zou gebeuren, waren in die bewuste nacht — in Midden-europa was dat 21 juli 1969 om kwart voor vier — aan de beeldbuis gekluisterd en we waren al helemaal gefascineerd toen het tijdschrift Life binnen enkele dagen met een speciale editie op de markt kwam. Later kregen we vaak te horen dat we ons hebben laten foppen en dat het allemaal filmwerk in studio's betrof. Nog weer later vernamen we dat er wel een dergelijk plan heeft bestaan voor het geval het mis mocht gaan en men kon doen alsof. Tja, wie was er toen nog maar president van de Verenigde Staten? Jawel, de maffiose oorlogsmisdadiger Richard Milhous Nixon, die al zoveel wandaden had gepleegd in zijn leven dat hij eigenlijk alleen maar dood wakker had mogen worden. Misdaad loont; dat hebben tal van menselijk al te diep gezonkenen op dergelijke posten reeds getoond, en helaas niet alleen maar in de VS.
__________
Afbeelding: Apollo 1-astronauten bij hun terugkeer; opgewacht door het hoofd van de toenmalige maffiose VS-adminstratie in het Witte Huis, de oorlogsmisdadiger Richard Milhous Nixon (1913-1994).

ZDF-Documentaire over de mythe rond Hannibal

Kennen we de werkelijkheid wel?
Het geschiedenisprogramma van de tweede publieke Duitse tv-zender presenteert op zondag 12 juli, 's avonds tussen 23:25 uur en de nacht op maandag 13 juli 00:10 uur, een documentaire die de titel draagt Hannibal — Mythos und Wahrheit. Daarin wordt de kijker vertrouwd gemaakt met de vraag, en eventuele antwoorden daarop, in hoeverre het verhaal over de Romeinse veldheer Hannibal op werkelijkheid berust. Vanwege het verhaal dat hij in de derde eeuw (ca. 260) vóór onze jaartelling met krijgsolifanten over de Alpen zou zijn getrokken, heeft de man het tot in onze tijd volgehouden een begrip te zijn. Voor sommige gymnasiasten zou de uitdrukking Hannibal ante portas dan ook vertrouwd kunnen zijn. En als ze die tijdens de behandeling van Latijnse uitdrukkingen in het kader van hun opleiding toch niet zijn tegengekomen, dan zouden ze die woorden in ieder geval letterlijk moeten kunnen begrijpen, en je mag hopen dat dat dan ook nog zal gelden voor de verdere strekking ervan.


Yankengif overmeestert ZDF
Met een dwaze, niet-Duitse titel als ZDF-History biedt een öffentlich-rechtliche instantie alweer een hysterische veryanking van de eigen taal, op basis van een uiterst dubieuze preoccupatie. En mocht het erom gaan dat men hoopt op een (veel) betere verkoopbaarheid aan buitenlandse zendgemachtigden, dan houdt men die extra titels maar open voor gebruik door die buitenlanders en niet binnen het eigen Duitse taalgebied. Stupide, dat is èn blijft het. Een knieval voor de onderliggende vooropgezette gedachte dat vereenvoudiging ten faveure hetzelfde is als verkrachting ten detrimente van de eigen taal en cultuur.
__________
Afbeelding: Illustratie die de tocht over de Alpen van Hannibal en zijn olifanten moet voorstellen. (Illustratie ZDF.)

Robespiere en de Franse Revolutie op BBC Two-tv

Twijfelachtige figuren
Een niet al te ontwikkeld personage zei mij zo'n veertig jaar geleden eens vol overtuiging dat ik leek op iemand, die in de geschiedenis van Frankrijk een belangrijke rol had gespeeld. "Ik bedoel de tijd van Robert en Piet," voegde ze er ter verklaring aan toe. "Toen was er ook nog een vrouw bij die een rol speelde, of misschien wel meer dan één: Marie en Anti-Jonet. Kan dat?"
Elke goede verstaander heeft maar een half woord nodig, en de aanwezige toehoorders begrepen allen direct dat de persoon in kwestie Robespierre en Marie Antoinette bedoelde. Nou leek ik toen volstrekt niet op Maximilien François Marie Isidore de Robespierre (1758-1794), en nu al helemaal niet, aangezien de man reeds jong het ondermaanse definitief heeft verlaten.
Volgens de informatie die de VPRO-Gids verstrekt, zou deze man in 1794 aan de wieg hebben gestaan van de gedachte dat politiek geweld is toegestaan mits dat leidt tot een deugdzame staat. Nou moet de man, die zo belangrijk was voor de periode der Franse Revolutie, welke in 1789 losbarstte en nog ieder jaar in Frankrijk wordt herdacht op Quatorze Juillet (14 juli), eerder die overtuiging zijn toegedaan. 1794 was zijn sterfjaar.
Het nare van de algemeenheid van zo'n stelling, en soortgelijke, is dat niet wordt gedefinieerd wat er onder een deugdzame staat wordt verstaan. Uit de mond van de foute figuren ontstaan na politiek geweld staten die worden geleid door figuren als Hitler, Stalin, Amin, Mugabe, Nixon en Bush, of Poetin. En al die (oorlogs)misdadigers hebben zich ooit voorgesteld dat ze iets goeds aan de wereld wilden nalaten. De vraag of zulk een gedachte op zich niet reeds te zwaarwegend was om door het benevelde brein van de waanzinnigen die hierboven zijn opgesomd, binnen het juiste kader te worden geplaatst, kan men met een gerust hart van een negatieve reactie voorzien.

BBC-documentaire
Op zaterdag 11 juli zendt BBC Two Television tussen 21:00 uur en 22:30 uur onze tijd een documenaire uit onder de titel Terror! Robespierre and the French Revolution.
Kennelijk verslapt de aandacht voor deze periode in de geschiedenis van West-Europa vooralsnog niet — in ieder geval niet helemaal en blijft deze schrijvers van belletrie en vooral historici inspireren tot steeds nieuwe literatuur, ook als deze in het geheel niets toevoegt aan het reeds bekende. Zulke gebeurtenissen spreken nu eenmaal heel erg tot de verbeelding van heel veel historisch geïnteresseerde lezers en kijkes, en datzelfde geldt voor meer recente revoluties, of die nu die aan het begin van de twintigste eeuw in Rusland (1905, respectievelijk 1917) zich hebben voltrokken dan wel later, ver buiten Europa, met namen als Ernesto Che Guevara en tal van mindere goden, die wel iets hebben bewerkstelligd.
In de opruiming heb ik nog zeer recentelijk twee verschillende Franse boeken over de revolutie van 1789 e.v. gekocht, beide ongelezen exemplaren, elk voor de prijs van 50 eurocents.
____________
Afbeeldingen
1. Maximilein Robespierre. Omstreeks 1790 geschilderd door een onbekende meester. Het portret hangt in het Musée Carnavalet te Parijs.
2. Voorzijde van de paperbackeditie van 1988 van Pierre Gaxotte's standaardwerk uit 1975.

Kelten en de Engelse cultuur in de Middeleeuwen

De Romeinen en hun invloeden
De val van het Romeinse Rijk heeft in Engeland — waar die Romeinen van verre waren gekomen en hun invloed geldend hadden weten te maken — een ongelooflijke chaos tot gevolg gehad, mede doordat het land ten prooi is gevallen aan Anglo-Saksische groeperingen die zijn binnengevallen. In Ierland daarentegen had het christendom zich aardig weten te vestigen en voor een basis van leven en cultuur had gezorgd, welke zich — parallel aan de woelingen in Engeland — steeds verder ontwikkelde.
In de reeks documentaires How the Celts saved Britain — waarvan Dan Snow er op donderdag 9 juli tussen 20:00 uur en 21:00 uur onze tijd via de televisiezender BBC Two weer een zal presenteren — wordt aangetoond dat het juist de Ieren zijn geweest die de Engelse cultuur tijdens de Middeleeuwen van een wisse ondergang hebben gered.
__________
Foto: BBC-presentator Dan Snow.

Portret van Amerikaans president Andrew Jackson

Observaties
Arte-televisie presenteert op zaterdag 27 juni, tussen 21:00 uur en 22:25 uur, een portret van de zevende president van de Verenigde Staten van Amerika: Andrew Jackson, geboren in 1767; overleden op 8 juni 1845.
Als je politiek enigszins ontwikkelde mensen vraagt naar (de) namen van VS-presidenten, dan lukt het ze doorgaans wel de meesten van hen die na de Tweede Wereldoorlog dat ambt hebben bekleed, op te lepelen. Daarbij valt op dat er twee zijn, die veelal buiten de boot vallen: als eerste van hen wordt Richard Nixon (1913-1994) vaak vergeten en dat feit heeft zonder enige twijfel te maken met diens extreem gedegenereerde persoonlijkheid en zijn uitzinnig crimineel gedrag in tal van opzichten. En of men zich niet graag herinnert dat die man relatief snel na begin van zijn tweede ambtstermijn, in 1974, uit zijn functie werd ontheven — een ambt dat hij nooit had mogen bekleden — of omdat hij verantwoordelijk is voor ontelbare massamoorden tijdens de Vietnam-oorlog, of omdat zelfs degenen, die aanvankelijk meenden dat hij de ideale man op de ideale post was, zich diep schaamden voor de wandaden van dat monster.

Uiterst dubieuze figuren
Een andere president die vaak wordt vergeten, is George Bush senior (geboren 1924), die slechts één termijn — van 1989 tot 1993 — het Oval Office van het Witte Huis onveilig heeft gemaakt. Hij is niet alleen een vergeten man door zijn onvoorstelbare kleurloosheid, maar tevens door het feit dat één van zijn zoons, die ook George Bush heet — met als tweede voornaam Walker (geboren 1946) — die functie tot 20 januari van dit lopende jaar heeft vervuld en zich gedurende die acht jaren van zijn presidentschap heeft ontpopt als de ergste en meest afstotelijke oorlogsmisdadiger van de periode na de Tweede Wereldoorlog — hem heel ruim heeft overvleugeld in boosaardigheid, leugenachtigheid en godsdienstwaanzin. Je kunt het dan ook alleen maar betreuren dat de grootvader van die laatste Bush — die de vader van de vorige Bush was — niet steriel was, dan wel het fatsoen heeft gehad om onfeilbare anticonceptie hoog in zijn vaandel te plaatsen.

Van oudere datum
Als het er echter om gaat, presidenten van oudere datum te noemen, wordt het moeilijker: de namen George Washington (1732-1799), die de eerste VS-president was, van 1789-1797, en dan kent men meestal ook wel Abraham Lincoln (1809-1865), de zestiende president, die vaak als beste van allen wordt beschouwd komen bij zo'n vraag nog relatief snel als antwoord.
De zevende in de reeks van inmiddels vier en veertig VS-presidenten was Andrew Jackson en wellicht dat we interessante zaken aan de weet zullen komen als we de Arte-documentaire over hem bekijken.
Deze zes en tachtig minuten durende Amerikaanse documentaire rolprent uit 2008, van Harlan Glenn en Jim Lindsay — die de Duitse titel draagt Andrew Jackson — Aus der Hütte in das Weiße Haus zal worden uitgezonden op het beeldformaat 16:9, in HD-kwaliteit. Op dinsdag 30 juni, 's ochtends vanaf 09:55 uur, en op dinsdag 14 juli, 's nachts om 03:00 uur, zal dit Portret, in Duitsland voor het ZDF bestemd, worden herhaald.
____________
Afbeeldingen
1. Andrew Jackson in 1824, geschilderd door Thomas Sully (1783-1872).
2. Andrew Jackson op latere leeftijd.

Duitse officieren tegen Hitler — 20 juli 1944 (1)

Herdenking van een wapenfeit
Arte-tv zendt heeft op woensdag 24 juni — bijna een maand voordat de historische gebeurtenissen van 65 jaar geleden opnieuw zullen worden herdacht —, reeds een documentaire uit over de mislukte aanslag die een groep officieren heeft gepleegd op Adolf Hitler, in de hoop op die manier een beter Duitsland mogelijk te maken. Deze film zal op zaterdag 27 juni, vanaf 14:00 uur op dezelfde zender worden herhaald.
Op initiatief van Claus Schenk, Graf von Stauffenberg — die een netwerk had gerealiseerd van voornamelijk hogere officieren — is de aanslag op de Führer op 20 juli 1944 gepleegd en mislukt. Stauffenberg werd daarvoor, met tal van anderen geëxecuteerd. Met dat alles hebben degenen die deze gebeurtenis hebben georkestreerd, in meer dan één opzicht voor een uiterst dramatisch hoogtepunt gezorgd, met de meest tragisch denkbare gevolgen voor degenen, die — weliswaar heel laat — hebben geprobeerd om alsnog de geïncarneerde duivel te bestrijden, doch Hitler had bij eerdere gelegenheden al laten zien dat hij er min of meer een 'gewoonte' van had gemaakt om aan aanslagen te ontkomen. Dat wordt duidelijk in de film, die bestaat uit een collage van archief-opnamen, getuigenverklaringen en gespeelde scènes die motieven en werkwijze van de 'Attentäter' nader belichten.

Literatuur
Uit de grote hoeveelheid goede literatuur die er met betrekking tot dit thema bestaat, hebben we enkele boeken voor onze artikelen uitgekozen die, elk om een andere reden, boven het gemiddelde uitstijgen, doch die keuze is arbitrair. Met het niet noemen van eventueel kwalitatief in dezelfde categorie vallende geschriften, doen we geen uitspraak over het niveau van de inhoud daarvan. Wel willen we met klem adviseren u te laten voorlichten door een in de materie ingevoerde boekhandelaar of antiquaar, aangezien er, vooral in de sfeer der lexica, diverse omvangrijke werken de ronde doen, die net iets te veel onjuistheden, onvolledigheden en slordigheden vertonen. En hoewel dat op zich bij de eerste uitgave van een nieuw boek in die categorie niet zeldzaam is, moeten we in deze kolom sommige uitgevers van Duitse lexica over de Tweede Wereldoorlog nogmaals op de vingers tikken, aangezien zij met een hele reeks correcties helemaal niets hebben gedaan en de verantwoordelijke lexicografen er niet toe hebben aangezet hun boek ten positieve aan te passen.

Literatuur (2)
Vooralsnog is het grote thema 20. Juli 1944 — niet zelden zonder jaartal genoemd — een niet tot de bodem geleegde schatkist aan, soms in hoekjes dan wel onder stof verborgen liggend, materiaal dat een doorzetter dan toch vindt, die eventueel wordt gedreven door een zeer op één groepering binnen het gebeuren, dan wel aanvankelijk slechts op één persoon gericht onderzoek.
In 1992 presenteerde de van oorsprong Duitse historicus Peter Hoffmann — die in 1930 te Dresden is geboren en dus ook bewust de nazi-periode in zijn land heeft meegemaakt — een biografie over Stauffenberg met als ondertitel Die Biographie, welke al snel het predikaat standaardwerk heeft opgeplakt gekregen. Maar doordat de ontwikkelingen binnen het ten dele bekende over de gebeurtenissen in juli 1944 steeds voortgaan, heeft Hoffmann besloten zijn alweer meer dan anderhalf decennium oude boek geheel om te werken voor een herdruk, en die is niet zo lang geleden op de markt gekomen. Peter Hoffmann geldt als een der beste kenners van de Duitse Widerstand en in de biografie over zijn protagonist vinden we niet alleen al het gebeurde met betrekking tot voorbereiding en uitvoering van de aanslag op Hitler, maar eveneens diens gezinsleven, familiebetrekkingen, politieke standpunten en zijn keuze voor een bepaald zware weg als — in het kader van de ontwikkelingen binnen het nazi-bewind — tamelijk laat handelende vechter tegen het onrecht.
Na verschijnen van Hoffmanns boek oordeelde de Neue Zürcher Zeitung dat dit nog steeds "die beste Geistesgeschichte des 20. Juli" is. In die positieve recensie stond die kwaliteitskrant niet alleen: tal van historici die zich met de Hitler-tijd nadrukkelijk hebben beziggehouden, waren eveneens vol lof over Hoffmanns boek dat nu als ruim 700 bladzijden tellende paperback voor relatief weinig geld (€ 14,95) beschikbaar is.

Afbeeldingen
1. Buste van Claus Philipp Maria Schenk, Graf von Stauffenberg (1907-1944).
2. Voorzijde van de paperbackeditie uit 2008 van de als standaard geldende Stauffenberg-biografie door Peter Hoffmann.
3. Auteur Peter Hoffmann (op de geribbelde binnenflap van het bewuste boek). Foto: privé.

Peter Hoffmann: Claus Schenk Graf von Stauffenberg — Die Biographie. 716 pp. met z/w-illustraties, paperback met flappen; Pantheon Verlag, München, 2008. ISBN 978-3-570-55046-5.

De verovering van de Alpen in vijf documentaires

De Alpen als uitdaging
Op maandag 22 juni start Arte-televisie met de eerste aflevering van een vijfdelige serie over de zogenoemde verovering, door de mens van de Alpen. Deze week zal iedere avond, steeds tussen 20:15 uur en 21:00 uur — een betere plaats in de programmering is voor vrijwel geen enkele zender denkbaar —, een andere aflevering, steeds in HD-kwaliteit, op het beeldformaat 16:9, worden uitgezonden, en dat betekent dat men voor het einde van de week — vooropgesteld dat men in de gelegenheid is om te kijken en daarnaast over de wil beschikt om dat te doen — alles aan de weet is gekomen wat de verschillende regisseurs van de vijf afleveringen van steeds 43 minuten hebben bijeengebracht aan interessants en boeiends over de manieren waarop de mens heeft geprobeerd om binnen redelijke grenzen — en soms wellicht iets minder redelijk en onrealistisch — de Alpen zodanig te veroveren dat deze in positieve zin hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van de mensen die liever niet al te grote omwegen wilden maken om hun doel te bereiken — zoals elders ter wereld grote kanalen zijn gegraven met hetzelfde doel.

De afleveringen
De eerste van deze reeks van vijf documentair getinte rolprenten, Über den Pass, van Daniela Agostini en Manfred Baur, volgt de sporen van de mensen die een visie hadden en langs technische weg hebben geprobeerd om hun ideeën met betrekking tot het bedwingen van de niet passeerbare bergen althans deels te realiseren. (Herhaling op maandag 29 juni, om 14:00 uur.)
Voor de inhoud van aflevering twee — getiteld Der Durchbruch; over de in dat gebied aangelegde tunnels — die op dinsdag 23 juni via Arte te zien zal zijn, tekent Hannes Schuler, die deze film — net als de collega's van de vier andere afleveringen — dit jaar voor de Bayerische Rundfunk heeft gerealiseerd. (Herhaling dinsdag op 30 juni, om 14:00 uur.)
In de derde van deze vijf afleveringen geeft de titel — Gipfelstürmer — eigenlijk al aan welk specifieke onderdeel van dat gebied op woensdag 24 juni aan de orde komt in de deel-documentaire van Hannes Schuler en Manfred Baur: het door ijs en sneeuw bedekte, hoger gelegen hart van Europa waar onherbergzaamheid van zowel de bergen alsook van de levensgevaarlijke ravijnen de hoofdmoot vormden, waar handige zakenlui echter wel mogelijkheden zagen, die echter door technisch uitstekend onderlegde vaklui moesten worden bekeken alvorens er zinvolle plannen konden worden gemaakt en vervolgens uitgevoerd. (Herhaling op woensdag 1 juli, om 14:00 uur.)
De voorlaatste film, evenals de tweede van het duo Daniela Agostini en Hannes Schuler, heeft als titel Wasserkraft, en die zou eveneens voldoende tot de verbeelding moeten kunnen spreken om niet al te veel nadere info nodig te hebben om te beseffen dat het hierbij gaat om de mogelijkheden die het water in die contreien biedt voor de opwekking van energie. Die film wordt op donderdag 25 juni op prime time uitgezonden. (Herhaling op donderdag 2 juli, om 14:00 uur.)
De documentaire die als slotdeel van de reeks van vijf is voorzien, en op vrijdag 26 juni zal worden gepresenteerd, heeft als titel Höhenflug, en heeft inderdaad met vliegen te maken.
Dat de moderne vliegtuigen zich op een hoogte van tien kilometer over het Alpengebied voortspoeden, is een bekend gegeven, maar een eeuw geleden, in de tijd van de luchtvaartpioniers, lag dat we leven anders. Hun pogingen om goed in de lucht te blijven, hebben er niet zelden toe geleid dat ze tussen de bergen doorgevlogen zijn.
Deze laatste aflevering die is voorzien voor uitzending op vrijdag 26 juni, is onder de verantwooordelijkheid van Christian Bauer en Manfred Baur tot stand gekomen. (Herhaling op vrijdag 3 juli, vanaf 14:00 uur.)
__________
Afbeeldingen: De foto's hebben, elk voor zich, betrekking op de verschillende afleveringen. Ze zijn afkomstig van de Bayerische Rundfunk; © Tangram Films.

Bedwong Weißkopf als eerste het luchtruim?

Onzekerheden
Tot op de huidige dag bestaat er geen absolute duidelijkheid over de vraag of de luchtvaartpionier Gustave Albin Weißkopf (1874-1927) als eerste — en daarmee nog vóór de gebroeders Wright, die de primeur op hun naam hebben staan — met een vliegtuig zich heeft kunnen verplaatsen. Het was in drie kranten van die dagen weliswaar groot nieuws, en er was ook iemand die beweerde Weißkopf reeds in 1899 te hebben zien vliegen, maar beide 'gebeurtenissen' zijn op generlei wijze voor honderd procent gewloofwaardig geboekstaafd.
Er bestaan wel theoriën omtrent de vraag waarom één en ander van Whitehead — zoals hij zich in Amerika zou gaan noemen — niet wordt erkend. Daarover kunt u meer lezen in een uitgebreider artikel dat ik heden heb geplaatst op het culturele weblog All art is quite useless van Rond1900.nl, waarin u daarnaast meer details kunt aantreffen omtrent deze, feitelijke dan wel fictieve, gebeurtenissen.

De permanente revolutie van Mao Zedong

Krankzinnig Beest
Hoewel de geestelijk ernstig gestoorde dicatator Mao Zedong (1893-1976) nog meer slachtoffers op zijn geweten heeft dan zijn collega-afsplitsingen van het Beest uit de Afgrond — Hitler en Stalin, om ons te beperken tot enkele demonische monsterlijkheden van vlees en bloed dichterbij huis — is zijn beeltenis uit het openbare leven van het huidige China nog steeds niet verdwenen en is — ook al varen de huidige machthebbers een geheel andere koers, die ze zelf echter wel, althans naar buiten toe, als een permanente communistische revolutie blijven beschouwen — Mao-verering verder toegestaan. Met andere woorden: leve nog steeds de communistische volksrepubliek China, geheel in overeenstemming met de woorden en slechts voor een klein deel met de daden van Mao Zedong. De huidige machthebbers beperken zich tot het monddood maken van elke vorm van oppositie, vooral als die van de kant van studenten en intellectuelen komt, en tot het martelen van andersdenkenden. Een natie die zodanig wordt geleid, dient te worden geboycot door elke vorm van volkerenbond en door westerse democratieën met de nek te worden aangekeken, maar die ruiken geld en ruilen daarvoor alle idealen en het meest basale fatsoen in: Angela Merkel, de Duitse Bondskanselier, voorop. Zij laat vooral zien wat een zichzelf als christendemocratische politica waard is als het om mensen gaat: geen knip voor de neus.

Het Beest uitgebeeld
De VPRO presenteert op woensdag 17 juni, te beginnen tegen middernacht en een uur durend, de eerste van vier afleveringen van een BBC-documentaire uit 2008: Mao, a Chinese tale. In een klein artikel in de VPRO-Gids doet men voorkomen dat het verhaal over Mao zoals verteld doormregisseur Adrian Maben en scenarist Philip Short, die ook een biografie over die Chinese, diepst denkbaar gezonken krankzinnige, dictator heeft geschreven. Of ook daarin voorkomt dat hij nimmer zijn tanden poetste en zich op diverse fronten overgaf aan dubieuze voorkeuren, is mij niet bekend. Wel weet ik dat Mao's afwijkingen in de voortreffelijke biografie van Jung Chang/Jon Halliday wel aan de orde komen, en het is mij dan ook een genoegen. dat boek (nogmaals) in uw aandacht aan te bevelen, zonder iets negatiefs te willen impliceren over een biografie die ik niet ken.
____________
Afbeeldingen
1. Mao Zedong in 1936.
2. Massamoordenaar Mao is nog niet weg te denken uit het openbare leven van het huidige China. Hier zijn portret boven de ingang naar de Verboden Stad.
3. Voorzijde van het stofomslag van de Engelse editie van de Mao-biografie door Jung Chang en haar echtgenoot Jon Halliday uit 2005.

Bijna vijf uur geschiedenis van het oude Egypte

Toet Anch Amon
Het digitale televisiekanaal Geschiedenis 24 presenteert woensdag 3 juni de eerste aflevering — van in totaal zes — in een documentaire serie over het oude Egypte. De film zal worden uitgezonden tusen 21:00 uur en 21:50 uur. Een herhaling van dezelfde aflevering staat gepland voor donderdag 4 juni, in de middag tussen 17:00 uur en 17:50 uur. Voor nog andere informatie omtrent aangaande verdere herhalingen — bij voorbeeld tijdens de nachtelijke uren — en voor informatie over de volgende vijf afleveringen zij verwezen naar de website van Geschiedenis 24.
De eerste aflevering is getiteld The search for Tutankhamun, en vertelt de wederwaardigheden van Howard Carter (1874-1939), de Engelsman die uiteindelijk — na een lange reeks van strubbelingen, veroorzaakt door onder meer tegenwerking, en legio tegenvallers tijdens de uitputtende werkzaamheden — op 4 november 1922 de graftombe van de jong, want nog geen achttien jaar oude, gestorven (toch vermoorde?) farao heeft gevonden en daarmee niet alleen wereldberoemd werd, maar aan wie ook de mythe is blijven kleven dat er een vloek op zijn werk rustte. Die laatste thematiek zal zeker aan de orde komen in deze eerste aflevering.
____________
Afbeeldingen
1. Het gouden dodenmasker van de jonge farao Toet Anch Amon.
2. Ontdekker Howard Carter. Foto uit 1924, genomen in Chicago.

In de bandensporen van Dorothy Levitt

Op herhaling, een eeuw na dato
Op dinsdag 2 juni — tussen 20:00 uur en 21:00 uur — presenteert BBC Two Television de documentaire Penelope Keith and the Fast Lady. Met die snelle dame wordt bedoeld de in positieve zin als zodanig gekwalificeerde 'snelheidsduivelin' Dorothy Levitt (*1882), die als eerste vrouw succesvol was in de autosport. In 1905 reed zij in een De Dion-Bouton auto van Londen naar Liverpool.


Penelope Keith — bekend van een groot aantal televisie-comedies zoals To the manor born, maar ook andere, die dermate 'over the top' bleken dat ze niet leuk meer waren — rijdt in eenzelfde auto hetzelfde 'parcours' dat mevrouw Levitt nu meer dan een eeuw geleden heeft afgelegd. Daarbij maakt de huidige dame dankbaar gebruik van datgene wat er in het — door Dorothy Levitt geschreven, uit 1909 stammende — handboek The woman and the car staat en dat tijdens de rit in kwestie van belang zou kunnen zijn. Voorts luistert ze naar adviezen van deskundigen op het gebied van oude auto's en motoren.
Tal van aspecten van anno toen, die Dorothy Levitt nog wel enige problemen kunnen hebben opgeleverd, zoals de toestand van het wegdek en daarbij behorende parafernalia, zullen Penelope Keith geen hoofdbrekens kosten; de drukte op de wegen daarentegen is nu wel een beetje anders dan in de tijd dat elke snel voorbij rijdende auto voor stofwolken en verbijstering zorgde.
__________
Afbeelding: Penelope Keith in passende kledij, sleutelend aan 'haar' De Dion-Bouton-oldtimer. (Foto: BBC Two Television.)

Terra X: De geheime ontdekking — Zondag via ZDF

Revolutionaire vondst
Op zondag 31 mei presenteert het tweede Duitse publieke televisienet een nieuwe aflevering in de documentairereeks Terra X. De aflevering die deze keer, op de gebruikelijke Terra X-tijd — tussen 19:30 uur en 20:15 uur — zal worden uitgezonden, draagt de titel Die geheime Entdeckung, en behelst een archeologische vondst die lange tijd als streng geheim bewaard is.


Hetgeen u op de afbeelding hierboven ziet, is een 47 miljoen jaar oud, versteend skelet van de allereerste thans bekende primaat, gevonden in de Duitse 'Grube Messel'. Een team van vooraanstaande wetenschappers heeft, onder de stengst denkbare geheimhouding, twee jaar intensief onderzoek naar verricht, en werd daarbij begeleid door een camerateam. En van hetgeen is gefilmd, kan men op de laatste dag van deze mei, via de Terra X-uitzending van het Zweite Deutsche Fernsehen, kennisnemen. En als u zich de vraag mocht stellen "Wat kunnen wij van dat oude fossiel Ida leren?", dan is het mogelijk, ja hoogstwaarschijnlijk, dat u antwoorden aangereikt krijgt die uw wereldbeeld — en dat van zoveel anderen — radicaal zullen veranderen.

ARD-docu-serie Geheimnis Geschichte — Titanic

Catastrofe
Op donderdag 28 mei wordt in ARD's documentaire serie Geheimnis Geschichte een nieuwe aflevering uitgezonden. Tussen 23:45 uur 's avonds en 00:15 uur in de nacht op vrijdag 29 mei wordt er een nieuwe aflevering uitgezonden met de enigszins noodlotszwangere titel Die Titanic — war die Katastrophe vermeidbar? Daarin komen vragen aan de orde omtrent de onmogelijkheid van een eventuele ondergang, die dan toch in 1912 heeft plaatsgegrepen.


In het korte tijdsbestek van een half uur wordt getracht mogelijke verklaringen te geven voor deze nog altijd de aandacht van enorme aantallen mensen boeiende gebeurtenis, die al bijna een eeuw stof doet opwaaien, steeds weer als er iemand komt die meent meer, of zelfs iets geheel nieuws, te kunnen toevoegen aan al datgene wat reeds bekend is. Zelfs in programma's over antiquiteiten komen we regelmatig relikwieën tegen die heel direct van die boot afkomstig zijn, of brieven die zijn geschreven door mensen die zich aan boord volkomen veilig en gelukkig voelden. En altijd weer blijkt dat zulke voorwerpen gretig aftrek vinden als ervan kan worden uitgegaan dat de authenticiteit vaststaat.