woensdag 29 september 2010

Veteranen uit de Koude Oorlog in Andere tijden

Weggevallen grens met oostblok
Sedert 3 oktober 1990 is er geen grens meer tussen het oosten van Duitsand en het oostblok. Daarmee lijkt de langs als dreiging ervaren Grote Beer — lees: De Rus, ook al heet de huidig president van Rusland in onze taal Van Beren (Medvedjev) — relatief tam te zijn geworden en zou men in het Westen niet langer angst hoeven te koesteren voor een invasie, zoals die in de Koude Oorlogs-retoriek werd gepropageerd. Onder anderen de toenmalige VVD-senator Harm van Riel (1907-1980) was er zeer van overtuigd: "Wij weet'n dat de Russ'n koom'n." Gevraagd naar zijn informatiebronnen dienaangaande, zei hij dit te kunnen opmaken uit wat hij las in de internationale kranten die hij dagelijks raadpleegde: De Frankfurter Allgemeine Zeitung,  Le Monde en The Times.

Wijd verbreide angst
Overigens waren het niet alleen politici en aanverwante hoogwaardigheidsbekleders die zich in die dagen door dergelijke irrationele gevoelens lieten leiden. Een twee decennia oudere dame die tegelijk met mij in het begin van de jaren zeventig Russisch studeerde, was er eveneens "heilig van overtuigd", en studeerde onder meer daarom die taal, opdat ze later allemaal zelf kon verstaan wat er allemaal gezegd zou worden.
Te menen dat er heden ten dage geen gevaren uitgaan van Rusland, is, met een ex-KGBér als Vladimir Poetin — door een enkele compleet zweverige figuur beschouwd als en volbloed democraat —  die de touwtjes aldaar in handen heeft, niet denkbeeldig aangezien hij behoort tot de categorie van de meest abject denkbare leiders (van een staat), maar een invasie van het Westen zal hij vast niet wagen.


Nederlandse veteranen

Over die periode van de Koude Oorlog en de verdediging van de oostgrens van het voormalige West-Duitsland gaat het in de aflevering van het geschiedenismagazine Andere tijden, uit te zenden via Nederland 2,op donderdag 30 december, tussen 21:30 uur een 22:00 uur.
Zoals gebruikelijk leidt Hans Goedkoop ook ditmaal de beelden in deze aflevering in en zal hij tussendoor nadere informatie verschaffen over de Nederlandse veteranen die tijdens de Koude Oorlog jarenlang aan de grens met de DDR hebben geoefend om een eventuele aanval van Sovjetzijde te kunnen afslaan.

maandag 27 september 2010

De eerste Amerikaanse snelheidsovertreder

Niet in het normale lexicon
Geregeld, in principe eens per jaar, verschijnt er, bij de uitgever van de onovertroffen Brockhaus Enzyklopädie, een klein, gebonden boek met de naam Brockhaus in grote rode letters en met één of twee ondertitels: de éne die daarbij steevast voorkomt, is Was so nicht im Lexikon steht.
Daarin wordt de lezer op tal van gebieden geprikkeld met een reeks vragen, die op de oneven pagina's worden gesteld, met aan de achterzijde daarvan het antwoord. Door de inhoud van zo'n alleraardigst werkje door te nemen, heb je inderdaad de beschikking over meer wetenswaardigs, waarvan een deel niet alleen leuk is voor het moment, of geschikt is als gespreksstof, maar tevens feiten en data bevat die je graag voor de rest van je leven meedraagt. In de editie van 1998, die — na BROCKHAUS als hoofdtitel — ook nog Ganz schön merkwürdig als tussentitel draagt, voordat erop wordt gewezen dat men de in korte en bondige teksten gevatte, anekdotisch voorgestelde wetenswaardigheden — in de meeste gevallen bij de vragen voorafgegaan door een tekening van Michael Maier — niet in de normale, omvangrijke editie van de Brockhaus zal vinden.

Wie werd als eerste snelheidsovertreder aangehouden?
"Wer wurde als erster Amerikaner wegen zu hoher Geschwindigkeit festgenommen?" luidt één der in bovenomschreven verzameling opgenomen vragen.

Het antwoord wordt aan de keerzijde van hetzelfde blad (met twee pagina's):
Dat was Jacob German, een New Yorkse taxichauffeur, die het heeft bestaan om in de straten van deze Amerikaanse grootstad in het jaar 1899 met een snelheid van bijna twintig kilometer per uur rond te razen. De agent die hem staande hield, was zelf per fiets onderweg.
__________
Voor een mooie anekdote, uit hetzelfde boekje, over het ontstaan van het theezakje, kunt u terecht in een artikel over de Route va de Thee, op onze moedersite Cultuurtempel.
__________
BROCKHAUS! — GANZ SCHÖN MERKWÜRDIG
 — Was so nicht im Lexikon steht. Texte von Joachim Heimannsberg; Illustriert von Michael Maier. Redaktion: Gabriele Gassen. 256 pagina's, gebonden. F.A. Brockhaus, Leipzig • Mannheim, 1998. ISBN 978-3-7653-1553-2.

donderdag 23 september 2010

De ontvoering van Herrema in Andere tijden

Het NTR/VPRO-programma Andere tijden komt op donderdag 23 september met weer een aflevering over bijna — en soms zelfs volkomen — vergeten gebeurtenissen uit de twintigste eeuw. Deze keer is De ontvoering van Herrema het thema.
Tiede Herrema (geboren in1921) een Nederlands ondernemer die tevens doctor in de filosofie is, werd op 4 oktober 1975 in de Ierse plaats Limerick ontvoerd door leden van de IRA (Irish Republican Army). Gedurende enkele zenuwslopend-spannende weken werden er onderhandelingen gevoerd,welke er uiteindelijk toe hebben geleid dat Tiede Herrema is vrijgekomen. Thans, vijfendertig jaar na dato, is het toenmalige slachtoffer— inmiddels op hoge leeftijd — teruggereisd naar de plek waar hij dagen achtereen vastzat, in gezelschap van zijn ontvoerders.

Ook deze aflevering van Andere tijden wordt ingeleid en van commentaar voorzien door Hans Goedkoop.

dinsdag 21 september 2010

Het stoomschip met 930 ultieme verdoemden

Vanaf 13 mei 1939 doolde de St. Louis, een passagiers-stoomschip met 930 Joodse vluchtelingen veertig dagen over de wereldzeeën, in de hoop dat deze ergens op de wereld welkom zouden zijn, al was het maar in passieve zin. De vrije wereld — vooral het land dat zichzelf afficheerde als van de onbegrensde mogelijkheden: de VS — was niet bereid de bedreigde groep Joden op te nemen, en hetzelfde geldt voor Cuba, waar een tussenstop werd gemaakt.


Dat betekende dat het schip moest terugvaren naar de haven van herkomst, en het betekende dat het merendeel van de vluchtelingen aan boord 
op termijn een wisse dood tegemoet zou gaan in één der vele concentratiekampen van het weerzinwekkend-uitzinnig gestoorde Beest dat Duitsland regeerde, maar zich daarmee alleen niet kon bevredigen.
Arte-tv zendt de ZDF-documentaire over deze gebeurtenis: Das Schiff der Verdammten — een Duits, Amerikaan, Cubaanse coproductie uit 2005, geregisseerd door Dietmar Schulz —  op woensdag 22 september, tussen 21:05 uur en 22:00 uur; er zal vooralsnog geen herhaling worden uitgezonden.
Meer hierover is te lezen in een document op internet, door Dr. Frank Caestecker, dat tevens is opgenomen in het Auschwitz Bulletin.
__________
Afbeelding: Omringd door tal van kleine schepen ligt de St. Louis in 1939 in de haven van Havana.

woensdag 15 september 2010

Exclusieve beelden uit de Tweede Wereldoorlog

In het geschiedenismagazine Andere tijden, waarvan deze week op donderdag 16 september weer een nieuwe aflevering zal worden uitgezonden via Nederland 2, tussen 21:30 uur en 22:00 uur, worden beelden vertoond onder de titel Oorlog in blik. Diverse mensen hebben, af en toe zelfs stiekem, gedurende de Duitse bezetting van ons land, gefilmd. Zowel (semi-)professionelen alsook particulieren hebben de camera gehanteerd, waarna het resultaat van die handelingen in een kast is opgeborgen of op andere wijze terzijde is geschoven; niet zelden belandde het op een zolder. In de loop er tijden na de oorlog werd veel van dat materiaal simpelweg vergeten.
Hans Goedkoop geeft ook in deze aflevering commentaar bij de bewegende beelden van onder meer een neerstortend Duits vliegtuig in de meidagen van 1940, en bij het afschieten van een raket boven Den Haag.
Ook krijgen we een zeer goede parodie op Hitler te zien, maar daarnaast eveneens pijnlijke beelden: hongertochten door de polder in de latere jaren van de oorlog. Tevens wordt ons Joods familieleven in de Amsterdamse Plantagebuurt getoond.
__________

Afbeelding: Hans Goedkoop. (Foto: VPRO/NPS.)

woensdag 8 september 2010

Portret van Chileense president Salvador Allende

Vanaf 1970 was Salvador Allende (geboren 1908), oorspronkelijk medicus, president van de Zuid-Amerikaanse staat Chili. Zijn grote verdienste bestaat erin dat hij heeft getracht het socialisme te integreren in een democratisch bestel. Onder leiding van een monsterlijke generaal — Augusto Pinochet (1915-2006) — werd in Chili begin september 1973 een staatsgreep gepleegd — niet te vergeten met behulp van de meest weerzinwekkende instantie die deze wereld kent: de CIA — waarna voornoemde militair zich steeds meer ging profileren als massamoordenaar en toonde hij daarnaast dat hij een onwezen was, een onmenselijke dictator zonder enig niveau en zonder enige beschaving.
Het vermoeden bestaat dat Allende zelf een einde aan zijn leven heeft gemaakt, doch zeker is dat geenszins, en binnen de kring rondom die, helaas tijdelijke, president wordt dat hier en daar als hoogst onwaarschijnlijk, zo niet onmogelijk, geacht.
De documentaire — een Frans-Chileense coproductie van Patricio Guzman uit 2004 — zal worden uitgezonden op woensdag 8 september, tussen 20:15 uur en 21:55 uur, via Arte-televisie.
Een herhaling zal te zien zijn op dezelfde zender, op dinsdag 14 september, 's ochtends vanaf 10:35 uur.

zondag 5 september 2010

Aghet — Een volkenmoord maandag op NDR 3-tv

Heikel thema
In de jaren 1915-1918 zijn er anderhalf miljoen mensen op het gebied van het huidige Turkije om het leven gekomen in het kader van de Armeense genocide. Het is een nog altijd heikel punt binnen diverse delen van de samenleving in het huidige Turkije, al spreken de feiten zodanig voor zich dat ook daar een uiteenzetting met het kwalijke verleden van bijna een eeuw voor onze huidige tijd een dringende noodzaak is. Zolang dat niet gebeurt, is de Turkse staat niet ontwikkeld genoeg voor opname binnen de Europese Unie, hetgeen ook zonder dat onafgewerkte aspect van de geschiedenis van dat land, al moeilijk genoeg is, want terecht niet eenduidig. Hoort Turkije bij Europa tof toch bij Azië, al valt er ook best iets te bedenken dat het ene aspect van vraag bevestigend beantwoordt zonder dat het andere onderdeel wordt ontkend.
Over het fenomeen Armeense volkermoord — waarover reeds een grote rechtszaak is gevoerd — is een documentaire gemaakt: Aghet — ein Völkermord welke op maandag 6 september door de regionale televisiezender NDR 3 zal worden uitgezonden tussen 23:00 uur en 01:30 uur in de nacht op dinsdag 7 september. Het programma zal worden gepresenteerd door Fritz Frey en Jörg Scchönenborn.
Op zondag was er, ter gelegenheid onder meer van de opening van het culturele seizoen 2010/2011, in mijn woonplaats, een kunst-, antiek- en antiquarenmarkt. In één der talrijke dozen met boeken voor een prikje vond ik het hierbij afgedrukte boek over juist dat thema.