dinsdag 27 november 2007

Een miskende Nederlandse grootheid eindelijk veelzijdig belicht in rijk geïllustreerd boek

Generaal Reynders
Op vrijdag 16 november is in het Gemeentehuis van Stadskanaal, aan burgemeester Jur Stavast van die plaats, het boek aangeboden dat militair historicus E.H. Brongers heeft geschreven over de aldaar in 1879 geboren Izaak Herman Reynders, die later als generaal een vooraanstaande rol heeft gespeeld bij de voorbereidingen van de verdedigingslinies die een Duitse aanval in 1940 zoveel mogelijk in de weg zouden moeten leggen.

Helaas hebben niet alle betrokkenen even veel waardering kunnen opbrengen voor de inzichten, die de generaal terecht had en die voor ieder met kennis van zaken in die periode reeds hebben getuigd van een vooruitziende blik. Het is vooral, zij het niet alleen, koningin Wilhelmina geweest, die Reynders in zijn opvattingen en wensen heeft gesteund. Toch heeft de regering Reynders slechts vijf maanden, tot februari 1940, in die functie laten optreden en hem toen eervol ontslag verleend, waarna hij tot veler verbazing werd opgevolgd door een reeds gepensioneerde generaal: H.G. Winkelman. Dat zulks een enorme inschattingsfout is geweest en dat daar personlijke afgunst ten departemente een rol van betekenis gespeeld zou kunnen hebben, wordt, naast zoveel andere marginalia en parafernalia, in het onlangs verschenen boek van Eppo Brongers duidelijk.

Onredelijkheid in Den Haag
Dat ontslag heeft weliswaar in de tijd van een zeer imminente aanval door de Duitsers gezorgd voor de nodige opwinding en aandacht in de pers, doch van overheidswege werd "om veiligheidsredenen" niet verder op de kwestie ingegaan. Na de oorlog is zonneklaar geworden dat generaal Reynders het op alle fronten bij het juiste eind heeft gehad, en dat hem het lot was beschoren van zoveel visionaire figuren in alle geledingen van de maatschappij: het ontbreken van waardering in eigen land. Tot openbaar eerherstel hebben al die inzichten achteraf echter niet geleid, en dat heeft bij de generaal terecht een gevoel nagelate van onheus te zijn behandeld. Mede daarom is het een zaak van belang dat thans één van Neerlands bekendste historici met betrekking tot de Tweede Wereldoorlog de moeite heeft genomen een, voor ieder die kan lezen, helder boek te realiseren. De generaal zelf kan dat echter niet meer meemaken: deze is op 31 december 1966, op 87-jarige leeftijd in Den Haag overleden.

Presentatie met kleinzoon
Voorafgaand aan de presentatie te Stadskanaal is het boek, dat op 1 november was verschenen, reeds aangeboden in de Besognekamer te Den Haag, de op één na oudste Herensociëteit aldaar, waarvan Reynders zowel voorzitter en later ook nog ere-voorzitter is geweest. In Stadskanaal beseffen de vroede vaderen het grote belang van hun voormalige inwoner en het is dan ook een goede zaak dat Burgemeester en Wethouders van die plaats de gelegenheid geven tot enige aandacht voor deze, ook in burgerlijke kringen zeer gewaardeerde en terughoudende — doch daardoor niet minder grote — figuur uit de vaderlandse geschiedenis. Aanwezig bij de presentatie was ook de kleinzoon van generaal Reynders zijn: Egbert Houck — met echtgenote en dochter — die eveneens aan het welslagen van het boek van Eppo Brongers in niet geringe mate heeft bijgedragen door uit het archief van zijn grootvader diverse documenten en beeldmateriaal ter beschikking te stellen. Daarvoor is overste Brongers hem vanzelfsprekend erkentelijk, maar dat mogen de lezers van het boek ook zijn: geschiedenis wordt immers zoveel aantrekkelijker en inzichtelijker als deze door middel van 'bewijsstukken' letterlijk en figuurlijk kan worden ondersteund. Het behoeft dan ook geen verder betoog dat het rijk geïllustreerde en passend uitgevoerde boek van deze zijde warm in uw belangstelling wordt aanbevolen.
Eppo Brongers
Luitenant-kolonel b.d. Eppo Brongers heeft zich reeds tijdens zijn militaire carrière met nadruk geïnteresseerd voor het thema krijgsgeschiedenis, met als zwaartepunt die van Nederland, en dat heeft geresulteerd in een reeks boeken, die voor menigeen inzicht hebben verschaft, waarvan ze verstoken zouden zijn gebleven indien voor hen uitsluitend, wetenschappelijk weliswaar verantwoorde, maar voor de niet militair geschoolde burger al te specialistische, literatuur ter beschikking had gestaan. Brongers kiest in al zijn boeken voor de verhalende vorm, enerzijds zonder daarbij de feiten met de vele details uit het oog te verliezen, anderzijds zonder zich aan in het kader ongepaste emotie over te geven.
Die nuchterheid in combinatie met de zeer goed te volgen verteltrant is een grote verdienste van overste Brongers, die in een persoonlijkheid onderhoud ook het casuele causeren inruilt en voor deze benadering kiest zodra hij over zijn thema begint.
Het aantal thema's dat deze voormalige docent aan de Koninklijke Militaire Academie inmiddels de revue heeft laten passeren, is niet gering. Het op 1 november verschenen boek over Generaal Reynders is Brongers' negentiende. Hij is zeer verheugd over het feit dat er onder de jeugd, die het geruime tijd heeft laten afweten, weer meer belangstelling bestaat voor de militair-historische aspecten van Nederland in de twintigste eeuw. Zijn veelgeroemde boek over de Grebbelinie 1940 beleefde zelfs elf drukken.
____________

E.H. Brongers: Generaal Reynders — Een miskend bevelhebber 1939-1940. Soesterberg, Uitgeverij Aspekt, november 2007.
168 pag., paperback; ISBN 90-5911-603-0. Prijs € 19,95.
____________
Afbeeldingen
1. Voorplat van het boek over Generaal Reynders.
2. De veelvuldig onderscheiden Generaal Reynders op hoge leeftijd. Foto in het boek op pag. 143.
3. Links: burgemeester Jur Stavast van de gemeente Stadskanaal, rechs luitentant-kolonel E.H. Brongers.

Geen opmerkingen: