Drie kwartier documentatie op de buis
In het geschiedenismagazine ZDF history van het Zweite Deutsche Fernsehen —onder leiding van Guido Knop — wordt aan het slot van de avondprogrammering van zondag 16 maart drie kwartier — tussen 23:40 uur en 00:25 uur uitgetrokken voor de aflevering over de beweging die het inmiddels magische jaartal 1968 draagt. (Waarom een Engelse deeltitel in een Duitse reeks? Taalarmoede? Knieval voor de globalisering van het Yankisme? De Duitse taal is rijk genoeg om niet afhankelijk te zijn van zulke onnozelheden.)
Aan de hand van portret van vijf mensen, die het gezicht van deze protestbeweging in doorslaggevende mate hebben bepaald, wordt een schets van de toestanden en gebeurtenissen anno toen gegeven. Weliswaar is de beweging op zich binnen het kader van de toenmalige ontwikkelingen als een kaartenhuis ineen gezakt, maar de invloed die dit plotsklaps opgelaaide conglomeraat van maatschappelijk protest, verspreid over vooral geheel Europa en deels in de Verenigde Staten, heeft op termijn een zo doorslaggevende invloed gekregen op de ontwikkeling van de westerse maatschappij dat de structuren die de 68-ers hebben bestreden ingrijpend zijn gewijzigd.
Nieuw boek
Norbert Frei (* 1955) is één der meest geprononceerde deskundigen op het gebied van de
nieuwste geschiedenis van de Bondsrepubliek Duitsland. Dat heeft geresulteerd in publicaties over de Hitler-staat (één boek daarvan is eeneens vertaald in het Nederlands uitgekomen), over Hitlers Eliten na 1945, en samen met Martin Broszat, Das dritte Reich im Überblick.Deze maand is Frei's boek over de beweging van 1968 verschenen. Ook hij ziet dat het bewuste jaartal een symbool is voor een decennium vol protest van, in eerste instantie, jeugdgroeperingen. Frei ziet de oorsprong van die hele beweging in de Verenigde Staten, waar vanaf de jaren vijftig verbitterd werd gestreden tegen de discriminatie van kleurlingen, en waar de protestuitingen uitmondden in specifieke, en ook zeer herkenbare fenomenen als happenings, sit-ins en go-ins. En ondanks de vele overeenkomsten in de uitingen van het protest, waren de bezwaren tegen het establishment in Europa toch
anders. Zelfs binnen Europa onderscheidde zich de opstand tegen de heersende klasse in het éne land zeer sterk van dat in het andere. In Frankrijk was de atmosfeer die van bovenaf aan de universiteiten werd verordonneerd, totaal ondraaglijk geworden. In Engeland was het de popcultuur die zich in de frontlijn had begeven, en in Duitsland was het vooral de unbewältigte Vergangenheit die zich vooral uitte in de macht die voormalige nationaal-socialisten in diverse geledingen van de maatschappij konden blijven uitoefenen. Als overkoepelend element in al die verschilende bewegingen speelde het wereldwijde protest tegen de oorlog in Vietnam een rol van grote betekenis.Helaas vinden we zo'n fenomeen, dat een eventueel wereldwijd protest tegen de oorlogen die het Beest uit de Afgrond in Washington op allerlei fronten op dit ondermaanse voert, in onze dagen van uitzinnige gejaagdheid niet meer en kunnen de Massamoordenaars verder hun gang blijven gaan.
Het rebelse decennium
Het enige bezwaar dat tegen het boek van Norbert Frei kan worden ingebracht, is zijn onzinnige dooreenhalen — in het kader van zijn hoofdstuk over de protestbeweging der kabouters en aanverwante stromingen in ons land — van Niederlande en Holland, alsof het daarbij om hetzelfde zou gaan. Na twee eeuwen is het tot veel Duitsers in de journalistiek èn in wetenschappelijke kringen nog steeds niet doorgedrongen dat Holland waarlijk niets anders is dan een regio aan de westkust van Nederland.Je moet eens proberen om Hamburg als Beierse stad te postuleren. Moet je ze dan eens horen, de lui van Der Spiegel en aanverwante persproducten, maar het dooreenhaspelen van Holland en Nederland verklaren die halve garen met "pars pro toto". Uitdelen kunnen ze bij Der Spiegel als de besten, doch incasseren? Ho maar! Helaas geldt dat ook bij hele volksstammen die bij de beeldmedia programma's maken. Zij beseffen hun eigen verantwoordelijkheid niet.
Sfeertekening in romanvorm
Nadat Benno Hurt (geb. 1941) in de jaren zestig lyriek, essays en proza had gepubliceerd, koos hij alsnog voor een loopbaan als rechter, en hield zich
daarnaast intensief bezig met fotografie. Medio jaren tachtig begon hij toneelstukken te schrijven. Inmiddels drie romans heeft hij over de ontwikkelingsgang van de familie Kirsch gepubliceerd, waarvan het laatste, Der Wald der Deutschen, in februari 2008 als voordelige pocketeditie is verchenen. Daarin volgen we één van die leden van het gezin Kirsch vanaf 1972. Christian maakte in 1968 deel uit van de studenten in opstand: toen heeft hij geprotesteerd tegen toga's en oude nazi's en heeft hij teksten tegen de sjah van Perzië geschreven. Inmiddels is hij in de Zuid-Duitse plaats Kolbstadt gaan wonen en daar begint zijn nieuwe leven met een eigen huis, een vrouw en een kind, dat de in zijn historie veelzeggende naam Rudi draagt. Nu hij het beroep van rechter op proef mag uitoefenen, moet hij wel een eed afleggen op de Grondwet, die hij tot voor kort zo vehement heeft bestreden. En terwijl hij verder bouwt aan zijn burgerlijk bestaan, haalt dat verleden van de revolutietijd hem in door de komst van een medestudent uit die tijd.In Der Wald der Deutschen schetst Benno Hurt op basis van de realiteit van anno toen een relatief amusant en raak verhaal van het
leven in het Duitsland van de periode die onmiddellijk volgde op het rebelse decennium. Hij doet dat zo vakbekwaam dat ook het niet direct waarneembare contouren krijgt, en ook de symboliek die verborgen zit in de progressie van het leven zelf en in de ontwikkeling van de roman een meer dan oppervlakkige symbolische betekenis krijgt.Norbert Frei: 1968 — Jugendrevolte und globaler Protest. 288 blz. met paginagrote zwart/wit foto's, paperback in de reeks dtv premium.; Deutscher Taschenbuch Verlag, München, februari 2008;
ISBN 978-3-423- 24653-8. Prijs € 15,— (in de BRD en in Amsterdam bij Boekhandel Die Weisse Rose.)
Benno Hurt: Der Wald der Detuschen — Roman. 400 pag., paperback; Deutscher Taschenbuch Verlag, München, februari 2008;
ISBN 978-3-423-13640-2. Prijs € 9,90 (BRD en Weisse Rose).
____________
Afbeeldingen
1. Scène zoals die zich in 1968 in Duitsland op straat afspeelde, en die te zien is in de aflevering van het geschiedenismagazine van het ZDF zondagavond 16 maart.
2. Daniel Cohn-Bendit (hier in 2004), één der leiders van de studentenrevolte in Parijs.
3. Rudi Dutschke, die in de protestbeweging in de Bondsrepubliek een vooraanstaande rol heeft gespeeld, later aan de Rijksuniversiteit Groningen gin doceren, en uiteindelijk werd vermoord.
4. Voorplat van het nieuwe, recentelijk verschenen boek van Norbert Frei over de beweging van '68 wereldwijd.
5. Voorplat van de pocketedtie van Benno Hurts roman, die de sfeer van Duitsland in en direct na 1968 op voortreffelijke wijze weergeeft.
6. Auteur (rechter en fotograaf) Benno Hurt.
7. Auteur Norbert Frei. (Foto van Volker Wiciok/Lichtblick.)
