Arte-documentaires over Sovjet-Rusland achtereen

De ineenstorting van het Sovjet-rijk
Op woensdag 19 augustus kunt u via de Duits-Franse cultuurzender Arte kijken naar twee achtereenvolgende, min of meer op elkaar betrekking hebbende, documentaires in verband met het Sovjet-rijk.
Om 21:00 uur begint de uitzending van de film Der sowjetische Kollaps. Het is een 58 minuten durende, Japanse documentaire uit 2006, gerealiseerd door Itaru Hasegawa.
In die rolprent wordt teruggekeken op de tweedeling die in de wereld, grof geschat, heeft gegolden: zij daar en wij hier. Zij waren — vanuit het zogeheten Westen bekeken — de sovjets, althans allereerst de machthebbers binnen het rijk achter het IJzeren Gordijn, wij waren de positief ingestelde westerlingen, van Europa tot en met de verre Verenigde Staten. Die tweedeling bleef uiteraard gelden toen de monsterlijke onwezens in het Witte Huis alles aan elkaar manipuleerden om toch vooral hun economische belangen te kunnen blijven verdedigen door een oorlog in Vietnam aan te wakkeren en vooral in stand te houden. Daartegen hielpen ook cartoons in de Pravda — die zelfs door regionale kranten van Nederland werden overgenomen — niets. Hoewel na het verscheiden van één van de gruwelijkste beestmonsters uit de 20ste eeuw — Josef Vissarionovitsj Dzoegasjvili, onder meer bijgenaamd Stalin (1878-1953) — eenmaal de onvoorstelbaar boosaardige geest had gegeven, en er daarna enige dooi leek te komen, was die veel te kort van duur om iets meer dan marginaals aan deze zijde van de tweedeling te bewerkstelligen.
De gebeurtenissen rond 20 augustus 1991 hebben de ondergang van het Sovjet-rijk versneld.
De doumentaire, die een bijdrage is van Arte France, en die op het beeldformaat 16:9 zal worden uitgezonden, staat voor herhaling gepland op dinsdag 25 augustus, vanaf 09:55 uur in de ochtend.

Chroesjtsjov onthult
Onder meer daarover gaat de documentaire Abrechnung mit Stalin, die vanaf 22:00 uur zal worden uitgezonden, en die als belangrijkste thema de Geheime Rede heeft, welke door Nikita Chroesjtsjov in 1956 werd gehouden over de misdaden die door Stalin waren begaan. Wat voor een onvoorstelbaar monster die man was, is al in aanzet te vinden in de biografie over diens jeugdjaren, geschreven door Simon Sebag Montefiori. Dat boek is op dit web uitgebreid besproken in een artikel dat op 20 januari 2008, en later nog eens in augustus van datzelfde jaar, zij het in een iets andere context. Hoezeer de apparatsjiks ook onder die Supergestoorde hebben geleden, hun aantal valt bijna in het niet als we kijken naar de miljoenen slachtoffers die deze dictator onder de gewone mensen van alledag heeft gemaakt, onder beschuldigingen van onder meer ondermijning van de staat, spionage, en wat niet al; daarmee dood en verderf zaaiend in een mate die Hitler blijkt te hebben overtroffen. Dat valt onder meer te lezen in een hele turf van Orlando Figes, die eveneens in deze kolom is besproken, maar weer later dan de beide andere standaardwerken, en wel op 24 oktober 2008.
Deze Duitse film met een lengte van 52 minuten werd gemaakt in 2005 door Daniel Ast en Jürgen Ast, in opdracht van Radio Berlin Brandenburg. Ook deze rolprent zal worden herhaald, en wel opnieuw aansluitend op de bovengenoemde docu, derhalve op dinsdag 25 augustus, vanaf 10:55 uur.

Arte-documentaire over het Egyptische Dodenboek

Arte-televisie presenteert op zaterdag 1 augustus, tussen 21:00 uur en 22:20 uur, met een documentaire over het inmiddels bijna vier duizend jaar oude Egyptische Dodenboek. Daarbij gaat het om een document dat — met een leeftijd van ongeveer 3800 jaar — geldt als een der oudste overgeleverde geschriften van de mensheid. Het is op papyrus gezet door de schrijver Ani, met de bedoeling, de bewoners van het oude Egypte, en met name die in het Nijldal, hun angst voor de dood ietwat te relativeren. Zo'n verzameling documenten werd zeer dikwijls aan overleden welgestelden in hun graf mee te geven, aangezien deze werden geacht de dode in bescherming te nemen tegen allerlei in het hiernamaals dreigende gevaren: als de overledene gebruik maakte van de spreuken die in de documenten waren opgenomen, zou deze in staat zijn allerlei gedaanten aan te nemen van vooral machtige wezens, die met het juiste wachtwooord zelfs over de mogelijkheid de beschikking zouden krijgen de poorten van de Onderwereld te openen.
De Britse archeoloog Ernest Alfred Thompson Wallis-Budge (1857-1934) heeft in 1887 een exemplaar van de Ani-Papyrus meegenomen naar zijn geboorteland en sedertdien behoort het tot een der kostbaarste schatten van het British Museum. Dat zulks niet van een leien dakje is gegaan, ligt voor de hand: het gaat hier immers om een der oudste religieuze documenten van de Egyptische geschiedens dat Wallis-Budge in het Dal der Koningen had gevonden. De ambtenaren in dat land hebben dan ook een bittere strijd met de archeoloog gevoerd, en hij heeft het document onder zeer avontuurlijke omstandigheden Egypte uit weten te krijgen.
Dat en nog veel meer kunt u te weten komen als u de moeite neemt te kijken naar deze drie en tachtig minuten durende Amerikaanse documentaire uit 2006, gerealiseerd door Jeff Schiro en Petra Haffter. Die film in HD-kwaliteit met stereofonisch geluid, op een beeldformaat van 16:9, zal nog twee keer worden herhaald: eerst op zondag 2 augustus vanf 14:00 uur ín de middag, en dan nog eens op 12 augustus om 09:55 uur in de ochtend.
____________
Afbeeldingen
1. Een groot gedeelte van de afbeelding op de voorzijde van het stofomslag van een moderne editie van Het Egyptische Dodenboek, waarin volgens de uitgever voor het eerst alle vignetten afgedrukt (in kleuren), zoals die voorkomen in de Papyri van Ani en van Hoenefer en Anhai.
2. Ernest Alfred Thompson Wallis-Budge, een Engelse archeoloog, filoloog, orientalist, Egyptoloog, werkzaam voor het British Museum, publiceerde een grote hoeveelheid werken op zijn vakgebieden. Hie ziet u hem rond 1900 in zijn kantoor in het British Museum.