Een niet al te ontwikkeld personage zei mij zo'n veertig jaar geleden eens vol overtuiging dat ik leek op iemand, die in de geschiedenis van Frankrijk een belangrijke rol had gespeeld. "Ik bedoel de tijd van Robert en Piet," voegde ze er ter verklaring aan toe. "Toen was er ook nog een vrouw bij die een rol speelde, of misschien wel meer dan één: Marie en
Anti-Jonet. Kan dat?"Elke goede verstaander heeft maar een half woord nodig, en de aanwezige toehoorders begrepen allen direct dat de persoon in kwestie Robespierre en Marie Antoinette bedoelde. Nou leek ik toen volstrekt niet op Maximilien François Marie Isidore de Robespierre (1758-1794), en nu al helemaal niet, aangezien de man reeds jong het ondermaanse definitief heeft verlaten.
Volgens de informatie die de VPRO-Gids verstrekt, zou deze man in 1794 aan de wieg hebben gestaan van de gedachte dat politiek geweld is toegestaan mits dat leidt tot een deugdzame staat. Nou moet de man, die zo belangrijk was voor de periode der Franse Revolutie, welke in 1789 losbarstte en nog ieder jaar in Frankrijk wordt herdacht op Quatorze Juillet (14 juli), eerder die overtuiging zijn toegedaan. 1794 was zijn sterfjaar.
Het nare van de algemeenheid van zo'n stelling, en soortgelijke, is dat niet wordt gedefinieerd wat er onder een deugdzame staat wordt verstaan. Uit de mond van de foute figuren ontstaan na politiek geweld staten die worden geleid door figuren als Hitler, Stalin, Amin, Mugabe, Nixon en Bush, of Poetin. En al die (oorlogs)misdadigers hebben zich ooit voorgesteld dat ze iets goeds aan de wereld wilden nalaten. De vraag of zulk een gedachte op zich niet reeds te zwaarwegend was om door het benevelde brein van de waanzinnigen die hierboven zijn opgesomd, binnen het juiste kader te worden geplaatst, kan men met een gerust hart van een negatieve reactie voorzien.
BBC-documentaire
Op zaterdag 11 juli zendt BBC Two Television tussen 21:00 uur en 22:30 uur onze tijd een documenaire uit onder de titel Terror! Robespierre and the French Revolution.
Kennelijk verslapt de aandacht voor deze periode in de geschiedenis van West-Europa vooralsnog niet — in ieder geval niet helemaal en blijft deze schrijvers van belletrie en vooral historici inspireren tot steeds nieuwe literatuur, ook als deze in het geheel niets toevoegt aan het reeds bekende. Zulke gebeurtenissen spreken nu eenmaal heel erg tot de verbeelding van heel veel historisch geïnteresseerde lezers en kijkes, en datzelfde geldt voor meer recente revoluties, of die nu die aan het begin van de twintigste eeuw in Rusland (1905, respectievelijk 1917) zich hebben voltrokken dan wel later, ver buiten Europa, met namen als Ernesto Che Guevara en tal van mindere goden, die wel iets hebben bewerkstelligd.
In de opruiming heb ik nog zeer recentelijk twee verschillende Franse boeken over de revolutie van 1789 e.v. gekocht, beide ongelezen exemplaren, elk voor de prijs van 50 eurocents.
____________
Afbeeldingen
1. Maximilein Robespierre. Omstreeks 1790 geschilderd door een onbekende meester. Het portret hangt in het Musée Carnavalet te Parijs.
2. Voorzijde van de paperbackeditie van 1988 van Pierre Gaxotte's standaardwerk uit 1975.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten