Mahatma Gandhi overleed op 30 januari 1948

Mahatma Gandhi, in 1944,
tijdens een gebed.

In 1996 werd de as van de in 1948 gecremeerde, legendarische Mahatma Gandhi (geboren te Porbandar op 2 oktober 1869) gevonden in een urn, die was opgeslagen in een bankkluis. De man was op 30 januari 1948 te New Delhi doodgeschoten door een Hindoe-extremist. Gandhi was lange tijd voorvechter van vrijheden geweest en tevens protagonist in de beweging der burgerlijke ongehoorzaamheid.
Na die vondst hebben de nabestaanden het besluit genomen om Gandhi's as uit te strooien op het water van de heilige rivier de Ganges. Dat gebeurde exact negenenveertig jaar na zijn sterfdag.

1980: deze dag werd Andrej Sacharov verbannen

Voor sommigen zal het als de dag van gisteren lijken, maar het is inmiddels wel tweeëndertig jaar geleden dat de Sovjet-dissident Andrej Sacharov (1921-1989) in Moskou werd gearresteerd en naar de stad Gorki in het oosten werd verbannen, vanwege het feit dat hij openlijk kritiek op het systeem en de uitvoerenden van de Sovjetunie had geleverd. Vijf jaar tevoren was hij onderscheiden met de Nobelprijs voor de Vrede. Kort voor zijn overlijden werd hem door de Rijksuniversiteit Groningen een eredoctoraat toegekend.
Als gevolg van de perestrojka, die door de toenmalige president van de Sovjetunie, Michail Gorbatsjov (geb. 1931) werd ingezet, mocht Sacharov in 1986 naar Moskou terugkeren.
Gorbatsjov bleek niet op de hoogte te zijn van Sacharovs verbanning. Dat kwam aan het licht toen hij, tijdens een bezoek aan de Franse president François Mitterand (1916-1996),  in Parijs vragen van journalisten beantwoordde. Terug in Moskou liet Gorbatsjov zich informeren en telefoneerde hij persoonlijk met Sacharov in Gorki om hem mede te delen dat de verbanning was opgeheven. Gorbatsjov volgde de kist toen Sacharov in 1989 ten grave werd gedragen.
Zijn levensgezellin Jelena Bonner (1923-2011) heeft hem consequent gesteund en heeft zijn archief overgedragen aan de Harvard University in de Verenigde Staten.

Jelena Bonner met Andrej Sacharov en Sofja Kalistratova (1986).
Foto van M.A. Kalistratova (et alteri).

Reisreportages: De laatste ontdekkingsreizigers

BBC Two-tv begint op zondag 22 januari, tussen 19:00 uur en 20:00 uur onze tijd, met de uitzending van de eerste aflevering van een vierdelige reisreportageserie, waarin archeoloog en schrijver Nell Oliver de voetsporen volgt van vier Schotse ontdekkingsreizigers.
Livingstone is de titel van deze eerste aflevering. Nell Oliver reist naar Afrika om aan te tonen dat David Livingstone (1813-1863) de bedoeling had om ─ via de rivier de Zambesi ─ Britse handel, evenals het christelijke geloof en enige beschaving naar het continent van het werelddeel Afrika te brengen.
__________
Afbeelding: David Livingston, gefotografeerd in 1864 door Thomas Annan (1829-1887).

Hedendaagse zoektocht naar het Gulden Vlies

Arte-televisie presenteert op vrijdag 20 januari ─ tussen 17:20 uur en 18:05 uur ─ een aflevering van de serie Die Großfahnder, onder de titel Auf der Suche nach dem Goldenen Vlies. [1] Daarbij gaat het om een documentaire, die Peter Prestel in 2009 voor het tweede publieke Duitse tv-net ZDF heeft gedraaid, over het antieke Colchis ─ het huidige Georgië ─ en het mythische Gulden Vlies, dat volgens de overlevering uit dat gedeelte van de antieke wereld afkomstig is.
Duitse wetenschappers zijn druk doende de waarheid omtrent de exacte locatie te achterhalen. De oorspronkelijke plaats zou ook nog in het huidige Turkije kunnen liggen.
De film op het beeldformaat 16:9 en met stereofonisch geluid, wordt de volgende week nog tweemaal herhaald: op vrijdag 27 januari, 's ochtends vanaf 08:55 uur, en op zaterdag 28 januari 's middags vanaf 15:30 uur.

__________

[1] Degenen die de Franse pagina's van Arte raadplegen, zullen een andere titel tegenkomen: Chercheurs d'or du Caucase.

___________

Afbeelding: Jason brengt het Gulden Vlies bij zijn oom, koning Pelias. Het stuk heeft een omvang van 45,7 x 29,4 centimeter met een diameter van 39,6 cm. Het bevindt zich in de collectie van het Musée du Louvre, Paris.

Drie uur BBC-documentaire over de Kruistochten

De Britse televisiezender BBC Two-tv vertoont een driedelige documentaire over de kruistochten, verspreid over goed twee weken. De eerste aflevering van een uur zal worden gepresenteerd op woensdag 18 januari, tussen 22:30 uur en 23:30 uur onze tijd, de volgende delen steeds een week later.
Recent onderzoek heeft uitgewezen dat er lange tijd verkeerde ideeën bestonden over die oorlog tussen moslims en christenen. Het doel van de Kruisvaarders was immers om het heilige graf te Jeruzalem te beschermen tegen 'de vijand', die er op de loer zou liggen.
Er is inmiddels bewijs gevonden dat de eerste kruisvaarders ─ die onderweg naar Jeruzalem zoveel ontberingen hebben geleden, en met zoveel geweld werden geconfronteerd, dat ze zelfs hebben overwogen om zich over te geven. Dat gooit het beeld, waarmee heel wat generaties tijdens het geschiedenis-onderricht werden opgezadeld, radicaal omver.

1919: op deze dag werd Rosa Luxemburg vermoord

Het is vandaag exact drieënnegentig jaar geleden dat de befaamde filosofe, en tevens gematigde communiste Rosa Luxemburg ─ geboren in het Poolse Zamosc op 5 maart 1871 ─ in Berlijn werd doodgeschoten door militairen. Zij was leidster van de toenmalige Kommunistische Partei Deutschlands en nam een zeer gematigde positie in.
Reeds als zestienjarige had ze zich gemanifesteerd als revolutionair dat ze werd gedwongen om naar Zwitserland te vluchten, waar ze in contact kwam met diverse andere communisten uit Rusland. In die tijd, tot en met de eerste decennia van de twintigste eeuw bevonden zich heel wat, al dan niet noodgedwongen, geëmigreerde Russen in Zwitserland, onder meer in Zürich.
____________
Afbeelding: Standbeeld van Rosa Luxemburg, vervaardigd door Rolf Bieblin. Het bevindt zich voor het gebouw van de redactie van de krant Neues Deutschland op de Franz-Mehring-Platz te Berlijn (stadsdeel Friedrichshain).

Duitse tv: De oude Fritz en zijn erfgenamen

Friedrich II. 

Supermacht Preußen
In het vaste programma ZDF-History wordt op zondag 15 januari de aflevering Supermacht Preußen ─ Der alte Fritz und seine Erben uitgezonden, over Frederik II van Pruisen (1712-1786), die als Frederik de Grote de geschiedenis is ingegaan. Hij werd drie eeuwen geleden geboren, en gezien het ronde getallen fetisjisme dat in die context bijkans alles overheersend is, mogen we ons niet verbazen dat deze voormalige correspondent van Voltaire maar weer eens wordt 'opgegraven'.

Docudrama
Laat op de avond van maandag 16 januari ─ vanaf 22:45 uur ─ vertoont de Duitse publieke televisiezender ARD/Das Erste een docudrama getiteld Friedrich ─ ein deutscher König, over het leven van Friedrich II, die koning van Pruisen was.
We zien onder meer Katharina Thalbach, Anna Thalbach en Oliver Nägele in de belangrijkste rollen.
Als alles volgens de agenda verloopt, eindigt dat docudrama in de nacht op dinsdag 17 januari, omstreeks 0:15 uur.

Franse documentaire over Kinderen van de Goelag

Documentaire
De Franse documentairemaker Romain Iscard heeft in het achter ons liggende jaar de film Kinderen van de Goelag gerealiseerd.
Op donderdag 12 januari begint om 23:40 uur ─ via het tweede, Nederlandstalige, Belgische televisienet Canvas ─ de uitzending van deze goed vijftig minuten durende documentaire, die omstreeks 00:35 in de nacht op vrijdag 13 januari zal eindigen.
Door de publicatie van de omvangrijke beschrijving van deze Russische goelags door de auteur en Nobelprijswinnaar Letteren, Aleksandr Solzjenitsyn (1918-2008) ─ De Goelag Archipel, verschenen in de jaren 1973-1975 ─ is wereldwijd bekendheid gegeven aan het bestaan van deze, oorspronkelijk stalinistische concentratiekampen.

Gruwelkampen

Aleksandr Solzjenitsyn.

Een goelag ─ waarvan er vele waren, ver van de bewoonde wereld, onder meer in Siberië ─ was/is een straf- en werkkamp waarin miljoenen Sovjet-burgers terecht zijn gekomen, vooral op grond van vermeende wan- en misdaden. Dat gebeurde voornamelijk tijdens de Stalin-dictatuur. Daarin zijn echter, verbijsterenderwijze, eveneens kinderen van onder meer drie jaar oud opgesloten, omdat ook zij allen als gevaarlijke contrarevolutionairen werden afgestempeld. Een beter bewijs voor de extremistische krankzinnigheid en beestachtigheid van het regime is niet te verzinnen.
Daarnaast zijn er ook nog miljoenen kinderen in gevangenschap geboren.

Vandaag de dag
In het westen zijn genoeg denkende mensen die menen dat dezelfde willekeur als ten tijde van het krankzinnige beest Stalin in kringen van de Moskouse machthebbers heerst. De huidige premier, die acht jaar president was en dat snel opnieuw wil worden, heeft, volkomen terecht, het odium van machtsbezeten despoot, met alle daarbij behorende vormen van misbruik en beïnvloeding van politie en justitie. Een heilloze situatie, waaraan ten spoedigste een einde dient te komen.